Pałac Staszica lub Towarzystwo Naukowe Warszawskie to budynek położony przy Nowym Świecie 72/74, faktycznie swoją fasadą zamykający na południu Krakowskie Przedmieście.
Zanim powstał pałac, wcześniej znajdowały się tu dwie inne budowle: na początku XVIII wieku kaplica grobowa carów rosyjskich, przekazana pod koniec XVII wieku dominikanom obserwantom pod kościół. Ich kościół i klasztor istniał do 1818 roku, po czym został wykupiony przez Stanisława Staszica.
Mury poprzedniej budowli posłużyły Staszicowi do wzniesienia nowej budowli. Postanowił on wznieść tutaj budynek dla Towarzystwa Przyjaciół Nauk i przenieść je z dotychczasowej siedziby w kamienicy przy Kanonii 8. Budynek według projektu Antonio Corazziego powstał w latach 1820-1823 i reprezentował styl klasycystyczny. 11 maja 1830 Julian Ursyn Niemcewicz odsłonił przed pałacem pomnik Mikołaja Kopernika dłuta Bertela Thorvaldsena.
Po powstaniu listopadowym Towarzystwo rozwiązano, a budynek przeznaczono na Dyrekcję Loterii, która mieściła się tutaj do 1862 roku. W latach 1857-1862 mieściła się tutaj również Akademia Medyko-Chirurgiczna, później umieszczono tu rosyjskie gimnazjum męskie, tzw. "ruskie". W nawiązaniu do dawnej kaplicy przebudowano gmach w stylu rusko-bizantyjskim oraz umieszczono tu cerkiew św. Tatiany Rzymianki. Autorem wykonanej w latach 1892-1893 przebudowy był Władimir Pokrowskij.
Po odzyskaniu niepodległości postanowiono przywrócić budynkowi formę corazziańską, dokonał tego architekt Marian Lalewicz, choć nie była to pełna rekonstrukcja. Wówczas stał się siedzibą Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, ale mieścił też siedziby Kasy Mianowskiego, Państwowego Instytutu Meteorologicznego, Instytutu Francuskiego i Muzeum Archeologicznego.
Gmach uszkodzony podczas kampanii wrześniowej, został zrównany z ziemią w 1944 roku w wyniku powstania warszawskiego i akcji Brennkommando po nim. Odbudowany w latach 1946-1950 wg projektu Piotra Biegańskiego z pełnym przywrócenie oryginalnej formy. Po wojnie umieszczono tutaj najpierw Towarzystwo Naukowe Warszawskie, a potem Polską Akademię Nauk, której siedzibą pałac jest po dziś dzień. Dziś jego część służy ponownie Towarzystwu Naukowemu Warszawskiemu.
Za: