Zamek Królewski na Wawelu. Przekrój pionowy. Widok od strony katedry na Wieżę Jana III Sobieskiego, dawną Łaźnie Królowej, skrzydło zachodnie zamku, dziedzińczyk za Kaplicą Stefana Batorego, budynek z bramą wjazdową ("Teki Prylińskiego", inwentaryzacja z lat 1881-1882).
Dodał:sawa° - Data: 2022-05-19 08:52:57
- Odsłon: 979
Rok 1882
Skrzydło zachodnie, zamieszkiwane w w. XVI i XVII głównie przez królowe i ich dwór, w
przyziemiu duże wnętrze z resztami pierwszej katedry wawelskiej i gotyckiej kaplicy św.
Marii Egipcjanki, utworzone 1925 z trzech mniejszych wnętrz w celu udostępnienia
reliktów średniowiecznych; nadto dwa wnętrza o sklepieniach kolebkowych,
w posadzce drugiego uwidoczniony mur romański, otaczający niegdyś cmentarz
katedry. Na I p. duża sala prostokątna, nakryta w 1958 stropem belkowanym, i
cztery mniejsze wnętrza, sklepione kolebkowo z lunetami: dwa sklepienia (pn.) z w. XVI,
dwa (pd.) z 1939. Na II p. dwa duże wnętrza prostokątne: sień i pokój Pod Meluzyną, oraz
dwa mniejsze, z nich jedno z ozdobnym wykuszem; stropy belkowane 1960-1, z
częściowym wyzyskaniem belek z w. XVI, pochodzących spoza Wawelu ( Collegium Maius),
kolebkowe sklepienie wykusza ozdobione kamiennymi kasetonami z rozetami (wprawionymi
może później, po zniszczeniu rozet pierwotnych). W pd. zakończeniu skrzydła okrągła klatka
schodowa ze stopniami zrekonstruowanymi 1959. Reszty zabytkowej kamieniarki okiennej i
portalowej.
Budynek bramy trójkondygnacjowy niepodpiwniczony
Na parterze sień wjazdowa , oblicowana od pd. ciosami w latach 1675-9, nakryta sklepieniem
nieckowym z lunetami, u których zbiegu kamienne wsporniki w kształcie kapiteli
toskańskich; na ścianie wsch. trzy kamienne tarcze z herbami Polski , Litwy, Sforzów,
wykonane przez Bartłomieja Berrecciego1534; zawieszone pierwotnie na zach. elewacji
bramy ponad głównym wjazdem; sień wjazdowa w budynku bramnym połączona arkadą
okrągłołukowąsienią wjazdową w skrzydle zach., otwierającą się drugą arkadą o łuku
okrągłym do dziedzińca zamkowego; podłucze arkady wewnętrznej dekorowane plecionką z
kół wypełnionych rozetami, wykute przed 1507 przypuszczalnie wg projektu Franciszka
Florentczyka; podłucze arkady zewnętrznej ozdobione kasetonami z rozetami, wykonane ok.
1525 przez B. Berrecciego,
Na I i II p. po dwa wnętrza. Wnętrza I p. nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami,
wprowadzonymi może w w. XVI/XVII w miejsce pierwotnych stropów drewnianych 1534;u
spływu lunet pokoju wsch. wsporniki w kształcie wolut. W zach. pokoju („izbie wielkiej”)
widoczny w murze pd. mur z dzikiego kamienia i okno okrągłe o wczesnogotyckim profilu
(pozostałość budynku «Grodu» z w. XIII/XIV, o którego mur pn. oparto budynek bramy), w
murze pn. kamienne profilowane obramienie ostrołukowe (pozostałość gotyckiego okna
sąsiadującej od tej strony pierwotnej kaplicy bpa Jana Grota 1344 - ). We wsch. pokoju
widoczne w pd. Murze pozostałości umocnienia wczesnogotyckiej bramy wjazdowej na
dziedziniec zamkowy (baszta obronna ), o węgłach zaznaczających się dużymi ciosami z
piaskowca; w murze pn. zamurowany portal gotycki, prowadzący niegdyś do zach. skrzydła
zamku Kazimierzowskiego (fragment podobnego portalu zachowany w murze
przeciwległym). Nadto w pn. murze obu pomieszczeń, poniżej poziomu renesansowego,
dolne części dwóch gotyckich okien z bocznymi ławami kamiennymi, oświetlających
pierwotne wnętrza ponad bramą wjazdową; dookoła jednej z framug reszty malowideł
renesansowych .
We wnętrzach II p. stropy belkowane zrekonstruowane w 1959, z zastosowanymi częściowo
belkami z w. XVI; w pokoju zach. poniżej posadzki (w pachach sklepienia I p.) na ścianach pn. i pd. reszty malowanego fryzu z 1. poło W. XVI , znajdujące się pierwotnie pod
drewnianym stropem pokoju na I p.