Budynek, w którym mieści się Muzeum im. Marii Konopnickiej należy do najciekawszych obiektów architektonicznych w Suwałkach. To właśnie w tym domu urodziła się 23 maja 1842 roku Maria z Wasiłowskich Konopnicka. Budynek powstał w latach 1826–1827, a ostateczny kształt, który niemal niezmieniony zachował się do dziś otrzymał w latach 1835–1836. Architekturą nawiązuje do szlacheckiego dworku. Budynek jest parterowy z użytkowym poddaszem. Ma kształt podkowy, z częścią główną przylegającą do ulicy oraz dwoma bocznymi skrzydłami wychodzącymi w kierunku ogrodu. Wzniesiony został z cegły i pokryty dwuspadowym dachem. W części środkowej znajduje się brama, która za czasów pobytu w Suwałkach rodziny Wasiłowskich, rodziców Marii Konopnickiej, prowadziła na dziedziniec, a dziś stanowi hol muzeum dzielący budynek na dwie części. Od frontu w części centralnej znajduje się piętrowa nadbudówka (facjata), zwieńczona schodkową attyką. Po bokach wejście zdobią dwie pary kolumn podtrzymujące balkon. Okna facjaty wieńczą od góry rzeźbione maski lwów, a nad wejściem na balkon znajdował się owalny medalion. Kiedy Wasiłowscy przybyli do Suwałk kamienica należała do rejenta Jana Zapiórkiewicza. Znajdowały się tam wówczas trzy mieszkania, dwa na parterze i jedno na poddaszu. Początkowo rodzice Marii Konopnickiej zajęli mieszkanie na górze. Później przenieśli się na parter i przez pewien czas mieszkali w pozostałych dwóch.
W Suwałkach Maria mieszkał do końca 1849 r., kiedy to Wasiłowscy przenieśli się do Kalisza. Chociaż w mieście nad Czarną Hańczą przyszła poetka spędziła tylko siedem lat, to w niektórych utworach nawiązywała do okresu swego wczesnego dzieciństwa. Widać to zwłaszcza w nowelach z "Z cmentarzy" i "Anusia".

Muzeum zostało otwarte w 1973 roku z inicjatywy Stowarzyszenia "Suwalszczyzna". Znajdują się tam zbiory związane z życiem i twórczością Marii Stanisławy Konopnickiej z domu Wasiłowskiej (fotografie, dokumenty, obrazy, korespondencja, fragmenty utworów) oraz sala przedstawiająca ówczesne Suwałki (litografie Suwałk). Muzeum z wystawą stałą zlokalizowane jest w budynku głównym, zaś w tzw. Pałacyku w ogrodzie przygotowywane są wystawy czasowe.

Za