Nowa Synagoga w Częstochowie (ul. Wilsona 16) była zwana także Deutscher Schule (niem., synagoga niemiecka), ponieważ została wybudowana przez przybyłych do miasta niemieckich Żydów, zwolenników haskali. Powstała w latach 1899–1909 przy ówczesnej ul. Aleksandrowskiej. Prace budowlane nadzorował komitet, na czele którego stali zamożni Żydzi częstochowscy Henryk Markusfeld i Henrich Templ.
Została zbudowana w stylu charakterystycznym dla żydowskiego oświecenia. Murowany budynek wzniesiony został na planie zbliżonym do prostokąta, w stylu klasycystycznym. Fasadę zdobił czterokolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym przysiółkiem z tablicami Dekalogu i gwiazdą Dawida. Była największą synagogą w Częstochowie i jednym z najbardziej charakterystycznych budynków miasta.
Tuż obok synagogi, z inicjatywy Abrahama Bar Birnbojma, powstała szkoła kantorów, z której wyszło wielu wybitnych i znanych na całym świecie kantorów. 17 stycznia 1937 r. przy synagodze otworzono Instytut Judaistyczny (w uroczystości otwarcia wziął udział senator II Rzeczypospolitej H. Szor), placówkę oświatowo-badawczą.

Podczas II wojny światowej już we wrześniu 1939 r. Niemcy zdewastowali i ograbili synagogę, a następnie 25.12.1939 r. spalili. Przez długie lata po wojnie zachowane były jej ruiny. W 1955 r. ówczesne władze miejskie podjęły decyzję o budowie w tym miejscu Filharmonii Częstochowskiej.

Na gmachu Filharmonii znajduje się pamiątkowa tablica pamiątkowa z napisem w języku polskim, angielskim, hebrajskim i jidysz: „W tym miejscu wznosiła się "Nowa Synagoga", która została spalona przez hitlerowskich barbarzyńców 25.12.1939 r. Akt ten był początkiem zagłady Żydów w Częstochowie. Na szczątkach Nowej Synagogi zbudowany został gmach Państwowej Filharmonii”.

W sierpniu 2007 r. podczas remontu i adaptacji piwnic Filharmonii na siedzibę Częstochowskiego Stowarzyszenia Jazzowego natrafiono na pozostałości wapiennego muru, z którego została wzniesiona synagoga. W gruzie, którym najwyraźniej uzupełniano ubytki muru, pracownicy ekipy remontowej znaleźli fragment gzymsu okiennego. Przy ścianie natrafiono na zakamarek zamknięty filarem, a obok łuk konstrukcji. Całe odkrycie zostało wyeksponowane.

Za