Muzeum Więzienia Pawiak – muzeum znajdujące się przy ul. Dzielnej 24/26 w Warszawie, oddział Muzeum Niepodległości. Upamiętnia działalność więzienia Pawiak w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939–1944.
Muzeum zostało otwarte 28 listopada 1965. Posiada filię – Mauzoleum Walki i Męczeństwa znajdujące się w dawnej siedzibie Gestapo i SD w dystrykcie warszawskim przy al. Szucha 25.
Całość założenia architektonicznego zaprojektowali Romuald Gutt i Mieczysław Mołdawa.
Budynek Muzeum wzniesiono na ocalałych fundamentach podziemnych kazamat VII i VIII oddziału więzienia wysadzonego przez Niemców w sierpniu 1944 roku. Wysokość oryginalnych ścian w zrekonstruowanych celach wynosi 1,1 – 1,5 m. Podczas budowy wykorzystano większość znalezionych w czasie odgruzowywania obiektu krat, zawiasów, zamków i okuć oraz zabezpieczono wydobyte z ruin dokumenty, elementy wyposażenia i przedmioty używane przez więźniów.
W skład zespołu pomnikowego Muzeum Więzienia Pawiak wchodzą ponadto: filar stanowiący fragment bramy wjazdowej, Pomnik Drzewa Pawiackiego – brązowa kopia słynnego wiązu, świadka historii – na którym rodziny ofiar od 1945 roku umieszczały tabliczki epitafijne, betonowy mur z blokami piaskowca okalający teren Muzeum, z symbolicznymi rzeźbami projektu Tadeusza Łodziany i Stanisława Słoniny, a także dziedziniec więzienny z pomnikiem – obeliskiem autorstwa Zofii Pociłowskiej.
Za