Dwór obronny w Kromołowie istniał od XVI wieku do 1940 roku. Parterowy zbudowany został prawdopodobnie w XVI wieku przez wielkiego marszałka koronnego – Jana Firleja (wg Mariana Kantora Mirskiego autora „Z dziejów Zagłębia Dąbrowskiego”). Od Firlejów w 1669 roku dobra kromołowskie nabył Stanisław Warszycki. Właścicielami kromołowskiego dworu po Warszyckich zostali Jordanowie. Następnie przeszedł on w ręce Gostkowskich a potem Zachertów. Ostatnimi jego właścicielami byli Habermanowie.
Dwór położony był obok drugiego (prawego) źródła rzeki Warty, nad stawem znajdującym się od zachodniej strony budowli. Zbudowany na bazie prostokąta o wymiarach 60,5×32,25 łokcia polskiego tj. 34,7×18,5 m. Fundament i ściany wykonano z kamienia wapiennego oraz częściowo z cegły. Dach pokryto gontem tzw. karpiówką. Na rogach dworu stały okazałe wieże alkierzowe, dwukrotnie wyższe od części zabudowy mieszkalnej.
W niższych partiach wież znajdowały się małe okienka, które pełniły funkcję otworów strzelniczych. Zaszklone okna umieszczone tuż pod kopułą świadczą o użytkowej roli tej części wież: sypialni i zbrojowni.
Od strony zachodniej dwór zdobi arkadowy ganek, rodzaj podcieni, z którego wejście do budynku znajdowało się w prawej narożnej wieży.
Według niektórych opinii bryła kromołowskiego dworu stała się wzorem dla wielu polskich dworów murowanych i drewnianych.
Na przestrzeni lat dwór ulegał przeróbkom, o czym świadczą zachowane rycin i fotografie. Pod koniec XVIII wieku, kiedy właścicielami byli Gostkowscy, dokonano najistotniejszych zmian: zniżono wieże o połowę, zaokrąglono ich narożniki, bramę upiększono marmurowymi odrzwiami. Z początkiem XX wieku dwór używany niezgodnie z przeznaczeniem zaczął podupadać. Po 1940 roku hitlerowcy rozebrali mury dworu i pozyskany kamień wykorzystali do budowy drogi strategicznej Kromołów – Włodowice.