Dwór obronny w Kromołowie istniał od XVI wieku do 1940 roku. Parterowy zbudowany został prawdopodobnie w XVI wieku przez wielkiego marszałka koronnego – Jana Firleja (wg Mariana Kantora Mirskiego autora „Z dziejów Zagłębia Dąbrowskiego”). Od Firlejów w 1669 roku dobra kromołowskie nabył Stanisław Warszycki. Właścicielami kromołowskiego dworu po Warszyckich zostali Jordanowie. Następnie przeszedł on w ręce Gostkowskich a potem Zachertów. Ostatnimi jego właścicielami byli Habermanowie.
Dwór położony ...
Dwór obronny w Kromołowie istniał od XVI wieku do 1940 roku. Parterowy zbudowany został prawdopodobnie w XVI wieku przez wielkiego marszałka koronnego – Jana Firleja (wg Mariana Kantora Mirskiego autora „Z dziejów Zagłębia Dąbrowskiego”). Od Firlejów w 1669 roku dobra kromołowskie nabył Stanisław Warszycki. Właścicielami kromołowskiego dworu po Warszyckich zostali Jordanowie. Następnie przeszedł on w ręce Gostkowskich a potem Zachertów. Ostatnimi jego właścicielami byli Habermanowie.
Pokaż więcej
Pokaż mniej
Dwór położony był obok drugiego (prawego) źródła rzeki Warty, nad stawem znajdującym się od zachodniej strony budowli. Zbudowany na bazie prostokąta o wymiarach 60,5×32,25 łokcia polskiego tj. 34,7×18,5 m. Fundament i ściany wykonano z kamienia wapiennego oraz częściowo z cegły. Dach pokryto gontem tzw. karpiówką. Na rogach dworu stały okazałe wieże alkierzowe, dwukrotnie wyższe od części zabudowy mieszkalnej. W niższych partiach wież znajdowały się małe okienka, które pełniły funkcję otworów strzelniczych. Zaszklone okna umieszczone tuż pod kopułą świadczą o użytkowej roli tej części wież: sypialni i zbrojowni. Od strony zachodniej dwór zdobi arkadowy ganek, rodzaj podcieni, z którego wejście do budynku znajdowało się w prawej narożnej wieży. Według niektórych opinii bryła kromołowskiego dworu stała się wzorem dla wielu polskich dworów murowanych i drewnianych. Na przestrzeni lat dwór ulegał przeróbkom, o czym świadczą zachowane rycin i fotografie. Pod koniec XVIII wieku, kiedy właścicielami byli Gostkowscy, dokonano najistotniejszych zmian: zniżono wieże o połowę, zaokrąglono ich narożniki, bramę upiększono marmurowymi odrzwiami. Z początkiem XX wieku dwór używany niezgodnie z przeznaczeniem zaczął podupadać. Po 1940 roku hitlerowcy rozebrali mury dworu i pozyskany kamień wykorzystali do budowy drogi strategicznej Kromołów – Włodowice. |
|||||||||||||||||||||||||||||||