MENU
Wrzesień 1941 r. - Spółka Kolejka Górowska (Guhrauer Kreisbahn - nazwa od 1939 r.) eksploatowała pierwszy wagon silnikowy od 1927 r. - wagon został zbudowany w zielonogórskich zakładach Beuchelta przy współpracy z berlińskim koncernem AEG - pierwotnie ten benzolowy wagon miał trafić na Kolejkę Sowiogórską, ale z niewiadomych powodów (być może była za słaby jak na górską linię?) trafiła na inną eksploatowaną przez Lenz&Co. kolejkę Leszno-Góra-Ścinawa (Lissa-Guhrau-Steinauer Kleinbahn AG), gdzie po pomyślnej eksploatacji został zakupiony. Tutaj na zdjęciach z archiwum WUMAG/Görlitz z 1941 r. po przebudowie oświetlenia na przystosowane do zaciemnienia wojennego. Wagon przetrwał okres wojny i trafił w niewyjaśnionych okolicznościach na koleje węgierskie MAV, stacjonując na stacji Budapest Hámán Kató jako C mot 348, gdzie jeździł do 1954 r., a sfotografowano ostatni raz jego resztki we wrześniu 1964 r.

Oryginalny opis zdjęcia: Fotografie: zweiachsiger Dieseltriebwagen, vermutlich Guhrauer Kreisbahn, Umbau (Schrägansicht, Spurweite: 1435 mm), Stirnwand, 1941. Lenz & Co. GmbH Berlin. Auf dem Werksfoto ist der Umbau eines zweiachsigen Dieseltriebwagens vermutlich der Guhrauer Kreisbahn mit der Stirnwand in Schrägansicht abgebildet. Auftraggeber war die Lenz & Co. GmbH Berlin.

Link do zdjęcia:

Właściciel/prawa autorskie: Schenkung der Bombardier Transportation, Werk Görlitz | Eigentum/Sammlung der Verkehrsmuseums Dresden gGmbH / Verkehrsmuseum Dresden [licencja CC BY-NC-SA]

Dodał: moose° - Data: 2020-10-26 09:29:02 - Odsłon: 1297
Rok 1941

Data: 2018:11:30 14:03:04   ISO: 100   Ogniskowa: 120 mm   Aparat: Phase One IQ280   Przysłona: f/11   Ekspozycja: 1/30 s  

Już od końca lat 70. XIX wieku radni leszczyńscy dyskutowali o budowie kolei z Leszna do Malczyc przez Górę. Kolej do Góry dotarła w 1885 r. od strony wielkopolskiego Bojanowa - tę horyzontalną linię przedłużono w 1906 r. do Głogowa. Wówczas to pojawiły się pierwsze koncepcje (dziś w AP Wrocław) budowy linii w układzie południkowym łączącej Leszno, Górę i Legnicę. Taką możliwość dała ustawa o kolejkach z 1892 r. W grudniu 1909 r. zainteresowane samorządy spotkały się we Wrocławiu z firmą Lenz&Co. - operatorem na wielu kolejkach, w tym na linii z Rawicza do Legnicy, na której leżał Krzelów i Ścinawa, do której rozważano doprowadzić nową linię. W jednym z wariantów (1906 r.) rozważano budowę linii z Góry przez Chobienię (z budową mostu na Odrze) do Rudnej - to przedsięwzięcie nie było jednak do udźwignięcia przez przyszłych akcjonariuszy. W 1910 r. powstał projekt nowej trasy, a plany techniczne i kosztorys zatwierdziła w 1913 r. Królewska Dyrekcja Kolei Żelaznej we Wrocławiu. 11 czerwca 1914 r. zawiązano spółkę Kolejka Leszczyńsko-Górowsko-Ścinawska (Lissa-Guhrau-Steinauer Kleinbahn AG) z siedzibą w Górze o kapitale akcyjnym 3,26 mln marek pochodzącym ze emisji 1000-markowych akcji. Akcjonariuszami spółki były państwo pruskie, prowincja wielkopolska, powiaty: leszczyński, górowski, ścinawski, miasta: Góra, Ścinawa i Chobienia, osoby prywatne oraz Kolejowe Towarzystwo Budowalne Lenz&Co z Berlina, a do powszechnego określenia kolejki weszło słowo Ligust, lub Liguste - od skrótu nazwy spółki. W lipcu 1914 r. podpisano umowę z Lenz&Co. na budowę kolejki. Pierwotnie planowano uruchomić kolejkę w 1915 roku i w tymże roku był już gotowy tabor dla kolejki. Jednak z uwagi na wybuch wojny i braki materiałowe oraz rąk do pracy otwarcie kolejki przesunięto - najpierw otwarto linię dla ruchu towarowego 15 (lub 25) września 1916 r., a 24 maja 1917 r. dla ruchu pasażerskiego. Podróż z Leszna do Krzelowa zajmowała według rozkładu z 1917 roku 3 godziny. Średnia prędkość pociągu wynosiła 20 km/h.

Powstała kolejka górowska miała długość 59,8 km. Na trasie powstały stacje Leszno (Dworzec Mały), Góra Śląska (Dworzec Mały), Osetno, Chobienia, Jemielno i Krzelów. Przebieg trasy starano się dopasować do ukształtowania terenu, sieci osadniczej i majątków które mogły nadawać towary. Wykorzystywano w tym celu np. wały powodziowe przy korycie Odry, choć w odróżnieniu od innych "lokalek" linii nie prowadzono wzdłuż dróg lokalnych, przez co jej przebieg był dosyć kręty. Trasując linię unikano budowy trudnych obiektów inżynieryjnych - największymi był most na Baryczy w Osetnie z towarzyszącym mostem na terenie zalewowym oraz odcinek na rozlewiskach Rowu Polskiego (Kopanicy) i Rowu Śląskiego, gdzie konieczne było wybudowanie wysokiego nasypu i 5 konstrukcji mostowych, głównie ceglanych. Własne obiekty kolejki ograniczono do minimum, czynności związane z eksploatacją wykonywali kolejarze także z sąsiedniej kolejki (Kolei Legnicko-Rawickiej) obsługiwanej przez Lenz&Co. Główna parowozownia i warsztaty znajdowały się w Górze.

17 stycznia 1920 r., w dniu powrotu Leszna do Polski w następstwie powstania wielkopolskiego zawieszono ruch po polskiej stronie granicy (8,6 km toru). Granica przecięła linię kolejową, a wcześniej powstańcy wysadzili most kolejowy na Kopanicy (Rów Polski). Stacją końcową były Witoszyce. Najprawdopodobniej nie w 1922 r. jak podają niemieckie źródła, a dopiero w 1928 roku rozebrano tory na "polskim" odcinku granica - Leszno. Po stronie niemieckiej tory na odcinku Witoszyce - granica spółka Lenz@Co. rozebrała w 1932 r. W czasie II wojny światowej Niemcy nie odbudowali linii Góra - Leszno. Po stronie niemieckiej linia funkcjonowała do 1945 r. na trasie od stacji Witoszyce-Chróścina do Góry Śląskiej (ruch pasażerski). Pociągi towarowe jeździły do kopalni torfu w Laskowej. Na południowym odcinku trasy pociągi dojeżdżały do Ścinawy która była stacją przesiadkową LRE na trasie Wrocław - Głogów. W latach 20. kursowały 3 pary pociągów. W 1927 r. zwiększono ilość kursów do 5, z czego 3 były realizowane przez wagony motorowe zakupione przez Spółkę w zakładach WUMAG/Goerlitz. Podczas wojny ilość kursów spadła do 3-4. Na północnym odcinku do Witoszyc kursowały 2 pary, od 1927 trzecia - realizowana wagonem motorowym.

W marcu 1939 r. spółka zmieniła nazwę na Guhrauer Kleinbahn AG (Kolejka Górowska SA). W 1928 roku firma posiadała cztery parowozy, 1 wagon spalinowy, 5 wagonów osobowych i dwa wagony bagażowe. W 1935 r. na kolei pracowały 52 osoby, przewieziono 51 tys. pasażerów (140 średniodziennie) oraz 85 tys. ton towarów (286 t średniodziennie - zaledwie). W 1939 roku były trzy lokomotywy, dwa wagony silnikowe, siedem wagonów osobowych, dwa wagony bagażowe i 32 wagony towarowe. Na kolei pracowały 52 osoby. W 1915 roku zakupiono cztery trójosiowe parowozy (znormalizowany tendrzak T3) z firmy Orenstein&Koppel - oznaczono je numerami 1-4 (21a-22a-23a i 24c w oznaczeniu Lenz@Co.). Pierwszy dwuosiowy wagon motorowy przybył w 1927 roku jako pojazd wypożyczony od AEG, a został zakupiony w 1928 roku. W 1930 zakupiono czteroosiowy wagon silnikowy, ale jeszcze w tym samym roku go sprzedano. W 1931 r. pojawił się drugi dwuosiowy wagon silnikowy z WUMAG. 22 stycznia 1945 r. ewakuowano miasto Górę. Ostatni pociąg na linii odjechał z Witoszyc 23 stycznia o godzinie 11:00 i dotarł do Ścinawy przed wysadzeniem mostu na Odrze. 14 kwietnia trzy lokomotywy z kolejki dotarły na stację Luckau na Kolei Dolnołużyckiej (Niederlausitzer Eisenbahn). Dwie lokomotywy zostały przejęte przez Deutsche Reichsbahn. Wagon silnikowy AEG VT 1021 był używany po wojnie jako Cmot 348 na Węgierskich Kolejach Państwowych. Jeździł do 1959 roku i został zezłomowany w Budapeszcie w 1964 roku.

Po II wojnie światowej linię kolejową z Góry do Krzelowa uruchamiano etapami z powodu zniszczenia mostu na Baryczy, ale też z powodu powolnie postępującej akcji osadniczej (duże zniszczenia nad Odrą). Najpierw od czerwca 1948 r. pociągi kursowały na trasie Bronikowice – Krzelów, a 15 maja 1949 r. na całym odcinku Góra Śląska – Krzelów. Tory na północ od Góry rozebrała w 1945 roku Armia Czerwona, a odbudowę i uruchomienie odcinka Leszno - Góra Śląska postulowała Miejska Rada Narodowa w Górze w marcu 1949 r. i choć w rozkładach dla linii odcinek Leszno – Góra Śląska był z adnotacją "na razie nieczynny", to jednak po 1947 r. w ogóle zniknął z rozkładu. W 1950 roku kursowały 2 pary pociągów Góra Śląska - Krzelów. Z powodu niepewnej sytuacji "Ziem Odzyskanych" okoliczna gospodarka podupadła i potrzeby przewozowe były niskie - stopniowo od lat 50. ograniczano zakres obsługi likwidując przystanki. W 1957 roku pociąg prowadzony najczęściej parowozem serii Ty2 (podsyłany z Miłkowic) pokonywał trasę Ścinawa-Góra (46km) w 2:24 minuty, co oznacza, że średnia prędkość wynosiła niecałe 20 km/h. W 1960 roku zawieszono już kursowanie pociągów osobowych, a od lipca 1964 r. towarowych. Przez blisko 15 lat linia leżała nieużytkowana - w 1978 roku rozpoczęto rozbiórkę nawierzchni, którą ukończono dopiero przy Górze Śląskiej na przełomie 1983/1984 r. Budynki stacyjne przeznaczono na mieszkania, pozostałą infrastrukturę zlikwidowano.

(moose - różne źródła, głównie G.Guersch - Mit der Eisenbahn durch Niederschlesien i P. Dost - Die Privateisenbahnen und Kleinbahnen Schlesien; M. Jerczyński S. Fedorowicz -Góra Śląska - Krzelów, w: Świat Kolei nr 12 z 2007 i nr 8 i 9 z 2008 r., skany służbowego RJ dzięki uprzejmości Jarosława Szczuryka vel Szczerby)

Kilometraż stacji (st.), przystanku/ładowni (poł.) liczony był za czasów niemieckich od stacji Leszno Mały Dworzec (w nawiasie), polski kilometraż liczony był od Krzelowa:
- , Krzelów, st., km 0,000 (km 59,80)
- , Wyszęcice, poł., km 2,263 (km 58,70)
- , Gryżyce, poł., km 4,856 (km 54,90)
- , Rajczyn, poł., km 6,436 (km 53,40)
- , Nowy Dwór Górowski, ład., km 7,964 (km 51,80)
- , Jemielno Górowskie, st., km 10,094 (km 49,70)
- , Bieliszów, poł., km 13,100 (km 46,70)
- , Chobienia, st., km 15,899 (km 43,90)
- , Lubów, poł., km 18,379 (km 41,40)
- , Irządze, poł., km 21,907 (km 38,10
- , Luboszyce, poł., km 24,631 (km 35,20)
- , Bełcz Wielki, poł., km 26,389 (km 33,40)
- , Osetno, poł., km 30,186 (km 29,70)
- , Rogów Górowski, poł., km 32,683 (km 27,10)
- , Stara Góra, poł., km 35,119 (km 24,70)
- , Góra Śląska, st., km 37,800 (km 22,00
- , Sławęcice Górowskie, st., km 40,800 (km 19,00)
- , Glinka, poł., km 43,300 (km 16,50)
- , Witoszyce Chróścina, d.st., km 46,700 (km 13,10)
- granica województw dolnośląskie / wielkopolskie (d. granica państwowa), km 51,350 (km 8,57)
- , Henrykowo, poł., km 52,130 (km 7,60)
- , Zaborowo, poł., km 57,020 (km 2,80)
- , Leszno Dworzec Mały, st., km 59,890 (km 0,00)

  • /foto/10401/10401394m.jpg
    1923
  • /foto/8983/8983315m.jpg
    1931
  • /foto/337/337298m.jpg
    1934 - 1938
  • /foto/9056/9056139m.jpg
    1944
  • /foto/386/386839m.jpg
    2011
  • /foto/387/387257m.jpg
    2011

Verkehrsmuseum Dresden / Bildarchiv Waggonbau Görlitz

Poprzednie: Pomnik wojenny (Solniki) Strona Główna Następne: Linia kolejowa nr 318 Krzelów - Leszno Dworzec Mały


Popski | 2020-10-26 12:14:21
Jeżeli od Beuchelta, to pasuje jeszcze do kategorii: .
moose | 2020-10-26 14:57:35
Dopisane.