Kościół p.w. św św. Piotra i Pawła w Sobocie.

O samej miejscowości po raz pierwszy napisano w 1268 r. („Codex Diplomaticus Silesiae”) wspominając o „Nova villa circa Sobota”. W połowie XIII w. miał już istnieć kościół, a w 1312 r. miał posiadać dzwony. W roku 1330 przejęły go magdalenki z Nowogrodźca, ale w 1349 r. popadły w spór z księciem świdnicko-jaworskim na tle obsady probostwa (Staffa).

Magdalenki przejęły go na podstawie decyzji księcia Henryka Jaworskiego, który przekazał patronat nad „Czobothem” (E. Łużyniecka).

W roku 1467 kościół otrzymał dzwon-dzieło Jacoba Kannengisera z Legnicy (E. Łużyniecka).

Hans Lutsch datuje kościół na połowę XV w., E. Łużyniecka na połowę XIII w. (Rocznik Jeleniogórski T. XXII, 1984 r.). T. Kozaczewski wskazuje również połowę XIII w.

W 1525 roku mieszkańcy, którzy przeszli na protestantyzm przejęli kościół, a pastorem został ks. Hiller. W tej sytuacji magdalenki sprzedały kościół radzie Lwówka za 100 dukatów.

W 1567 r. prawie wszyscy mieszkańcy Soboty zmarli dosięgnięci zarazą. Dobra przeszły w ręce Czettritza, który przy kościele ufundował w 1571 r. kaplicę grobową. Wtedy też dobudowano w narożniku południowo-zachodnim, między wieżą I nawą, kaplicę grobową.

W 1611 r. od uderzenia pioruna kościół częściowo spłonął. W 1619 r. osiedlili się Schwenckfeldyści i przebywali aż do czasu emigracji, czyli roku 1726.

W 1654 r. kościół zwrócono katolikom. W 1670 r. kościół znów spłonął, a odbudowano go w 1708 r. dobudowując zakrystię i kruchtę.
Tak przetrwał do II wojny światowej. Podczas działań wojennych w 1945 r. został zniszczony i pozostał w ruinie.

Zachodni fragment kościoła jest prawie zupełnie zniszczony, brak jest sklepień I dachów. Zachowały się ściany nawy i prezbiterium o wys. ok. 8 m.
Wejście do kościoła poprzedza kruchta, z napisem na szczycie MDCCI. Portal wewnętrzny kruchty jest większy i bogatszy od zewnętrznego. Laski obiegają ostrołukowy otwór wejściowy i mają profile gruszkowate.

Portal do prezbiterium jest mniejszy. Bloki piaskowcowe tworzą wokół ościeża pas, który podkreśla ostrołukowy kształt portalu.
Część zachodnia elewacji jest zburzona, choć na zachowanym fragmencie widnieje data: „ 1774”. Elewacja wschodnia zakończona jest szczytem.

Obecnie kościół jest mieniem skarbu państwa. Powiat lwówecki, który reprezentuje skarb państwa przeprowadził kilka inwestycji zabezpieczających. Rozmawiałem z Panią sołtys Iwoną Delinowską, która ma wiele planów związanych z kościołem.

Kościół jest budowlą jednonawową z prezbiterium. Wieża zachodnia otwarta na nawę. Wymiary wewnętrzne: prezbiterium – 7 x 6 m, (zewnętrzne 6,8 x 8,5 m) nawa – 12,70 x 7,20 m. Ściana północna prezbiterium ma grubość 1,4 m!

Kościół zbudowany ze średniej wielkości ciosów piaskowca. Zachowany wokół wieży cokół wykonano z dużych ciosów.

E. Łużyniecka (Rocznik Jeleniogórski, Jeleniogórska Biblioteka Cyfrowa) pisze o zachowanym kamiennym ołtarzu, ale nie zauważyłem go, gdyż wejście do wewnątrz jest zamknięte kratą. Czas, kiedy powstał artykuł (rok 1984) to jednak 36 lat temu, wiele mogło się zmienić…

Prezbiterium było kryte sklepieniem krzyżowo- żebrowym na wys. 6 m. Nawa była połączona z prezbiterium łukiem tęczowym. Jedynym otworem okiennym, który się zachował z pierwotnej budowy XIII-wiecznej jest małe okienko we wschodniej ścianie. Jego niebagatelna rola polegała na tym, że w czasie wschodu słońca (mimo jego niewielkich rozmiarów) snop światła trafiał na ołtarz.