MENU
Wieża Rycerska z XIII/XIV w. w Witkowie niedaleko Szprotawy.

Dodał: vorwerk° - Data: 2006-04-29 09:58:23 - Odsłon: 5505
kwiecień 2006


Wieża położona jest we wschodniej części wsi, w bezpośrednim sąsiedztwie dziewiętna­stowiecznych zabudowań folwarcznych z murowanym dworem, na sztucznym wyniesie­niu otoczonym fosą.

Wieś Witków pojawia się w dokumentach z 1350 roku jako własność rodu von Neckar, z którym to można wiązać budowę wieży rycerskiej. W XV wieku należy ona do rodzi­ny von Warnsdorf, a w 2. ćw. XVI wieku dobra przypadły po bezpotomnej śmierci po­przednich właścicieli arcyksięciu Moricowi Saskiemu. W 1552 roku król węgiersko-cze­ski – Ferdynand, jako dysponent po tym ostatnim, sprzedał wieś i majątek kapitanowi księstwa żagańskiego – Fabianowi von Schönaich. Właścicielem Witkowa w następnych dziesięcioleciach jest rodzina von Dohna, a następnie, od 1648 roku Jadwiga Tschirnheus--Polckenhein.

W XIX wieku wieś wraz z nowo wybudowanym folwarkiem należała do pruskiej kamery państwowej. W tym czasie wieża była wykorzystywana do celów mieszkalnych przez pra­cowników folwarku. Po zakończeniu II wojny światowej część pomieszczeń przeznaczono na magazyn PGR.

Założenie pełniące funkcję obronnego dworu rycerskiego powstało na przełomie XIV i XV wieku. Składało się ono z wieży mieszkalnej, dziedzińca, wału i fosy. Budynki wraz z dzie­dzińcem były otoczone murem kamiennym, którego większe fragmenty zachowały się od strony wschodniej – wjazdowej. Pozostałe są widoczne jedynie w partii fundamentowej.

Wieża mieszkalna została zbudowana z kamienia narzutowego uzupełnionego cegłą, na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 10,75 x 11,10 m. Jest to podpiwniczony bu­dynek o trzech kondygnacjach nadziemnych, nakryty dachem czterospadowym pokrytym gontem. Wejście do przyziemia znajduje się w południowo-wschodniej ścianie wieży. Na piętro prowadzą zadaszone schody. Na elewacji wschodniej przetrwały fragmenty szesna­stowiecznych, sgraffitowych boniowań. W piwnicach zachowały się najstarsze sklepienia – kolebkowe, pochodzące z XIV-XV wieku, a w przyziemiu sklepienia kolebkowo-krzy­żowe i kolebkowe z lunetami, datowane na XVI stulecie. Wyższe partie budynku posiada­ją stropy. Na drugiej kondygnacji, w południowo-zachodnim pomieszczeniu znajdują się gotyckie polichromie przedstawiające scenę Ukrzyżowania, Walkę św. Jerzego, datowane na 2. ćw. XV wieku, ponadto św. Krzysztofa, Piotra i Pawła oraz tematy świeckie, wyko­nane w XVI wieku.

Badania architektoniczne pozwoliły wyróżnić trzy fazy budowy i rozbudowy wieży. Z najstarszą fazą jest związana budowla kamienna, bryłą nawiązująca do obecnej postaci. W przyziemiu charakteryzowała się ona małymi prostokątnymi oknami o ceglanych obra­mieniach, a na wyższej kondygnacji wysokimi i wąskimi otworami. Z tego okresu pocho­dzi sklepienie kolebkowe piwnicy i ceglane portale umieszczone w północno-wschodniej ścianie. W okresie późnogotyckim (faza druga) zmieniano układ okien, na piętrze pierw­szym, w miejscu jednego z otworów okiennych, wykonano szeroką arkadę prowadzącą na wykusz. W okresie renesansu, obejmującym trzecią fazę przekształceń wieży, zmieniono wysokość kondygnacji oraz układ okien. W oknach i portalach wstawiono renesansową kamieniarkę, elewację pokryto sgraffitem. Badania porównawcze pozwoliły ustalić, że wy­strój kamieniarski obramień otworów okiennych i wejściowych został wykonany w rene­sansowym warsztacie Franciszka Bahra z Chojnowa. W XVIII wieku nad parterem zało­żono sklepienia, a w XIX wybudowano schody prowadzące do piwnic, a następnie nakry­to je sklepieniem kolebkowym.

W XX wieku na terenie założenia obronnego były prowadzone badania archeologiczne i architektoniczne: w 1978 roku przez Edwarda Dąbrowskiego, a w latach 1983-1986 przez Reinera Sachsa. Badania potwierdziły czternastowieczną metrykę budowli. Stwier­dzono również, że wieżę wzniesiono na ruszcie dębowym. Zarejestrowano kilka faz pod­wyższania otoczenia budynku przy pomocy gruzu budowlanego, pochodzącego z kolej­nych jego przebudowań, odpadków gospodarczych czy nawiezionej w tym celu ziemi. Znaleziska materialne, jak kamyk do gry, sprzączka zdobiona rytami, główki figurek gli­nianych – interpretowane jako gwizdki na psy, ceramika kamionkowa typu ,,Dreihausen”, monety poświadczają wysoką pozycję społeczną właścicieli obiektu. W końcu lat 70. XX wieku wieża rycerska została poddana pracom remontowym. Miała znajdować się tu stacja badawcza i magazyny Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Świdnicy. Jed­nak po pewnym czasie zrezygnowano z realizacji tego planu. Obecnie obiekt jest własno­ścią prywatną i czeka na gruntowną rewaloryzację.


Elżbieta Górowska
Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"

www.lwkz.pl

  • /foto/9111/9111318m.jpg
    1915 - 1922
  • /foto/4112/4112854m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/5613/5613469m.jpg
    1930
  • /foto/4735/4735966m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/5128/5128309m.jpg
    1935 - 1940
  • /foto/8958/8958353m.jpg
    1935 - 1941
  • /foto/118/118450m.jpg
    2004
  • /foto/78/78922m.jpg
    2006
  • /foto/78/78923m.jpg
    2006
  • /foto/78/78924m.jpg
    2006
  • /foto/78/78925m.jpg
    2006
  • /foto/78/78926m.jpg
    2006
  • /foto/78/78927m.jpg
    2006
  • /foto/387/387467m.jpg
    2011
  • /foto/387/387468m.jpg
    2011
  • /foto/7463/7463597m.jpg
    2012
  • /foto/3550/3550618m.jpg
    2012
  • /foto/3550/3550619m.jpg
    2012
  • /foto/3439/3439863m.jpg
    2012
  • /foto/5756/5756943m.jpg
    2015
  • /foto/5759/5759556m.jpg
    2015
  • /foto/6809/6809965m.jpg
    2015
  • /foto/8195/8195831m.jpg
    2019
  • /foto/8336/8336552m.jpg
    2019
  • /foto/8665/8665781m.jpg
    2020

vorwerk°

Poprzednie: Kościół Matki Bożej Rokitniańskiej i św. Michała Archanioła Strona Główna Następne: Wieża rycerska Witków


MacGyver_74 | 2019-01-16 23:46:23
Pewnie to żadna nowość, ale na pewnej stronie trafiłem na kilkadziesiąt zdjęć z naszego portalu zamieszczonych przez dwie osoby: . Przy zdjęciach nie ma żadnej informacji o zgodzie na publikację, na zdjęciach widnieje nasze logo i pasek. Z podpisów na paskach wynika, że należą one do kilkunastu aktywnych użytkowników naszego portalu, nawet adminów. Piszę o tym tylko dlatego, że są to zdjęcia autorskie i współczesne...
Danuta B. | 2019-01-17 00:08:00 | edytowany: 2019-01-17 00:10:13
Ale tam zdjęcia są tylko linkowane. Znajdziesz tam tysiące naszych fot.
Mmaciek | 2019-01-17 12:59:07
@MacGyver_74 - ale nie ma tutaj żadnego łamania prawa. Zdjęcia tam są linkowane, tak jak na wielu innych serwisach. Naruszeniem byłoby skopiowanie fotografii na własny serwer i udostępnianie plików z takiego źródła. Linkowanie to naturalna czynność w Internecie. Cały Facebook na takiej zasadzie funkcjonuje. Tak więc nie ma powodu do obaw, raczej trzeba się cieszyć że zdjęcia od nas są rozpowszechniane. Zresztą ja sam też tam linkuje nasze zdjęcia. To naprawdę dobra reklama i szansa na dotarcie do większej grupy odbiorców.
MacGyver_74 | 2019-01-17 17:29:13
Korzystałem ze smartfona, było późno i nie popatrzyłem na źródło. Dopiero dzisiaj odpaliłem komputer i zobaczyłem, że zdjęcia są podlinkowane, moja wina. :))