MENU
Dwór Sarny na początku ub. wieku.

Dodał: Thor° - Data: 2005-12-27 00:49:51 - Odsłon: 6514
Lata 1900-1910


Sarny nie były nigdy samodzielną wsią. Już w XIV w. istniał tu folwark należący do rodziny von Czeschaw ze Ścinawki Średniej. Musiała też wtedy wieża rycerską, o której niewiele wiadomo, choć jej pozostałości są w piwnicach pałacu i domu bramnego. W 1406 r. Friedrich von Czeschaw sprzedał folwark Niclasowi Pradel i w tej rodzinie folwark pozostał przez cały XV w. mimo, że właściciele Ścinawki w tym czasie się zmieniali. Np. w 1480 r. właścicielem folwarku był Hans Pradel, mimo, że właścicielem Ścinawki był Sigmund von Schweidersdorf. W 1497 r. panem folwarku był Janco Pradel. Przez cały XVI w. właściciele Sarn często się zmieniali. Mimo to majątek musiał prężnie funkcjonować, skoro urzędnik i rycerz Fabian von Reichenbach, związany z cesarskim dworem w Wiedniu, ukończył w 1590 r. budowę dworu renesansowego z fortyfikacjami. Pierwotne założenie zamkowe zawierało rezydencję, dom czeladny i dom bramny, obwiedzione murem kurtynowym ze strzelnicami. Poza zamkiem wybudowano również obwiedziony murem folwark oraz mały dwór letni w parku.

Upadek zamku nastąpił podczas wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648), ponieważ właściciele stanęli po stronie protestantów. W efekcie dobra uległy konfiskacie. W 1661 r. Sarny otrzymał hrabia von Götzen, który utworzył tu siedzibę rodową. Powstał w ten sposób jeden z większych majątków w hrabstwie kłodzkim. Rezydencję przebudowano w 1660 r. na pałac, dom czeladny rozbudowano, by pełnił funkcję pałacowego skrzydła. Duże fragmenty muru kurtynowego pozostały jako ściany dobudowanych kubatur (łącznik między rządcówką a kaplicą). Istnieją wciąż strzelnice, w tym ambrazura na działo artyleryjskie (obecnie uwidoczniona w łazience domu bramnego). Od II poł. XVII w. do 1738 r. , kiedy zmarł hrabia von Götzen , trwała rozbudowa starego dworu oraz powstawały nowe budynki gospodarcze. Po śmierci hrabiego właścicielką majątku została wdowa po nim hrabina von Götzen z domu von Stillfried, natomiast po 1771 r. przeszedł on w ręce drugiej, protestanckiej linii hrabiów von Götzen. Götzenowie doprowadzili Scharfeneck do rozkwitu, rozbudowując rezydencję i pałac letni jak i w XVIII wieku Kaplicę św. Jana Nepomucena. W 1738 r. śląski malarz barokowy Hans Franz Hoffman wykonał w kaplicy wspaniałą polichromię, obejmującą ściany, strop i ołtarz. Przedstawia św. Jana Nepomucena oraz nawiązuje do chwały rodu von Götzen. W 1850 r. polichromia była konserwowana, a także częściowo przemalowana. Ostatniej konserwacji dokonały dwie krakowskie malarki w latach 70-tych ub. wieku. W tej postaci można malowidła podziwiać do dnia dzisiejszego. W 1820 r. dwór ponownie przebudowano, powstały też kolejne budynki gospodarcze. W takim stanie dotrwał do końca II wojny światowej.

Po wojnie w majątku ulokowano PGR, natomiast sam dwór przystosowano na mieszkania. Po likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych obiekt bardzo podupadł, stając na skraju zawalenia. Właścicielem obiektu stał się spadkobierca PGR - POHZ. W 2010 r. o przejęcie Dworu Sarny starała się brytyjska fundacja Save Britain’s Heritage pod patronatem Karola, Księcia Walii. Ze względów formalnych nie doszło do transakcji. Założenie do końca 2013 r. pozostawało w stanie postępującej degradacji, będąc własnością państwową. Od początku 2014 r. znajduje się w posiadaniu fundacji założonej przez trzy osoby prywatne i jest w trakcie obliczonej na ok. 20 lat rewitalizacji. W 2014 r. zabezpieczono pałac przed zawaleniem i rozpoczęto remont kordegardy oraz prace projektowe.W ciągu pierwszego roku działalności przy udziale funduszy przekazanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego odbudowano dach na XVII-wiecznym spichlerzu. W 2016 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zarezerwowało na rzecz Fundacji 400 tys. zł na ratunkowe prace konstrukcyjne w głównym budynku zespołu oraz 180 tys. zł na remont hełmu wieży. W roku 2018 MKiDN wsparło fundację przy odbudowie konstrukcji dachu a w 2020 r. przy wykonaniu pokrycia dachowego z łupka kamiennego. W 2021 r. udało się wymienić blaszane pokrycie kaplicy na nowe. W 2020 r. Urząd Marszałkowski ponownie wsparł fundację, dzięki czemu możliwa była renowacja tarasu północnego rezydencji. Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków dwukrotnie przyznał fundusze na prowadzenie prac badawczych przy polichromiach pałacu, co skutkowało ich zabezpieczeniem i osobnym wpisem do rejestru zabytków.

Do założenia zamkowego i folwarcznego należy też park zabytkowy z 10 pomnikami przyrody – ok. 300-letnimi dębami szypułkowymi. Po 2014 r. wykonano cięcia sanitarne mające na celu uwidocznienie historycznej aranżacji parku. Odkopano historyczne zejście do parku. Na jego skraju umieszczono pasiekę.

Uruchomiono w 2017 r. po kapitalnym remoncie dom bramny, gdzie działa zamkowa kawiarnia. W latach 2020-2022 oddano do użytku dwa budynki folwarku, gdzie funkcjonuje łącznie 16 pokoi gościnnych.

Od 2015 r. odbywa się w zamku Międzynarodowa Letnia Szkoła Muzyki Dawnej a w sierpniu 2015 r. zapoczątkowano cykl „Muzyka Dawna w Hrabstwie Kłodzkim” poprzez koncerty Zespołu Męskiego Gregorianum. Od tamtego czasu odbyło się w Sarnach wiele koncertów, w tym w wykonaniu Arte dei Suonatori, jednej z najlepszych orkiestr barokowych w Europie, wraz z klawesynistą Marcinem Świątkiewiczem, laureatem Paszportu Polityki, i innymi solistami o międzynarodowej sławie.

(uzup. moose - za zameksarny.pl )

  • /foto/5985/5985682m.jpg
    1800
  • /foto/405/405927m.jpg
    1850 - 1880
  • /foto/5791/5791925m.jpg
    1900
  • /foto/64/64816m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/61/61017m.jpg
    1900 - 1918
  • /foto/30/30626m.jpg
    1900 - 1940
  • /foto/106/106255m.jpg
    1900 - 1940
  • /foto/64/64831m.jpg
    1900 - 1945
  • /foto/10298/10298272m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/64/64830m.jpg
    1911
  • /foto/424/424217m.jpg
    1920 - 1925
  • /foto/61/61949m.jpg
    1929
  • /foto/5850/5850477m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/449/449362m.jpg
    1937
  • /foto/9153/9153537m.jpg
    1990
  • /foto/4161/4161340m.jpg
    1997
  • /foto/140/140852m.jpg
    2006
  • /foto/140/140856m.jpg
    2006
  • /foto/140/140860m.jpg
    2006
  • /foto/84/84028m.jpg
    2006
  • /foto/84/84034m.jpg
    2006
  • /foto/93/93456m.jpg
    2006
  • /foto/7057/7057014m.jpg
    2007
  • /foto/287/287586m.jpg
    2009
  • /foto/388/388847m.jpg
    2011
  • /foto/389/389611m.jpg
    2011
  • /foto/451/451754m.jpg
    2011
  • /foto/6925/6925332m.jpg
    2011
  • /foto/6925/6925378m.jpg
    2011
  • /foto/451/451819m.jpg
    2012
  • /foto/4168/4168484m.jpg
    2013
  • /foto/4168/4168485m.jpg
    2013
  • /foto/4168/4168486m.jpg
    2013
  • /foto/4168/4168487m.jpg
    2013
  • /foto/4337/4337625m.jpg
    2014
  • /foto/4348/4348503m.jpg
    2014
  • /foto/4359/4359018m.jpg
    2014
  • /foto/4397/4397520m.jpg
    2014
  • /foto/4391/4391575m.jpg
    2014
  • /foto/4555/4555839m.jpg
    2014
  • /foto/4627/4627284m.jpg
    2014
  • /foto/4977/4977291m.jpg
    2014
  • /foto/4857/4857095m.jpg
    2014
  • /foto/5033/5033107m.jpg
    2014
  • /foto/5070/5070380m.jpg
    2014
  • /foto/5109/5109425m.jpg
    2014
  • /foto/5330/5330629m.jpg
    2015
  • /foto/5330/5330630m.jpg
    2015
  • /foto/5543/5543258m.jpg
    2015
  • /foto/6784/6784166m.jpg
    2015
  • /foto/5639/5639299m.jpg
    2015
  • /foto/5788/5788065m.jpg
    2015
  • /foto/5834/5834336m.jpg
    2015
  • /foto/5842/5842333m.jpg
    2015
  • /foto/5893/5893687m.jpg
    2015
  • /foto/5906/5906292m.jpg
    2015
  • /foto/5918/5918241m.jpg
    2015
  • /foto/5836/5836143m.jpg
    2015
  • /foto/5885/5885577m.jpg
    2015
  • /foto/5938/5938174m.jpg
    2015
  • /foto/5941/5941525m.jpg
    2015
  • /foto/5981/5981148m.jpg
    2015
  • /foto/5981/5981155m.jpg
    2015
  • /foto/5981/5981237m.jpg
    2015
  • /foto/5992/5992914m.jpg
    2016
  • /foto/6105/6105587m.jpg
    2016
  • /foto/6138/6138107m.jpg
    2016
  • /foto/6138/6138274m.jpg
    2016
  • /foto/6139/6139548m.jpg
    2016
  • /foto/6139/6139561m.jpg
    2016
  • /foto/6139/6139568m.jpg
    2016
  • /foto/6142/6142382m.jpg
    2016
  • /foto/6180/6180755m.jpg
    2016
  • /foto/6187/6187801m.jpg
    2016
  • /foto/6240/6240037m.jpg
    2016
  • /foto/6240/6240952m.jpg
    2016
  • /foto/6240/6240057m.jpg
    2016
  • /foto/6240/6240058m.jpg
    2016
  • /foto/6310/6310742m.jpg
    2016
  • /foto/6310/6310760m.jpg
    2016
  • /foto/6321/6321352m.jpg
    2016
  • /foto/6334/6334283m.jpg
    2016
  • /foto/6347/6347002m.jpg
    2016
  • /foto/6385/6385109m.jpg
    2016
  • /foto/6385/6385247m.jpg
    2016
  • /foto/6408/6408011m.jpg
    2016
  • /foto/6408/6408048m.jpg
    2016
  • /foto/6424/6424625m.jpg
    2016
  • /foto/6631/6631477m.jpg
    2016
  • /foto/6265/6265050m.jpg
    2016
  • /foto/7964/7964673m.jpg
    2018
  • /foto/7961/7961012m.jpg
    2019
  • /foto/7961/7961013m.jpg
    2019
  • /foto/7995/7995173m.jpg
    2019
  • /foto/7997/7997115m.jpg
    2019
  • /foto/8011/8011586m.jpg
    2019
  • /foto/8192/8192897m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231243m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231244m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231298m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231299m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231300m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231301m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231302m.jpg
    2019
  • /foto/9231/9231303m.jpg
    2019
  • /foto/9723/9723502m.jpg
    2022
  • /foto/9723/9723503m.jpg
    2022
  • /foto/9826/9826165m.jpg
    2022
  • /foto/9826/9826170m.jpg
    2022
  • /foto/9904/9904926m.jpg
    2022
  • /foto/10570/10570711m.jpg
    2022
  • /foto/10003/10003495m.jpg
    2022
  • /foto/10003/10003496m.jpg
    2022
  • /foto/10003/10003497m.jpg
    2022

www.allegro.pl

Poprzednie: Kościół św. Jadwigi Strona Główna Następne: Wnętrze


krecik | 2006-04-17 13:29:37
Witam wszystkich! Mam jedna uwage dotyczącą zdjeć Sarn opisanych jako "dwór". Jest to błąd. Wsztystkie fotki przedstawiają zamek stojący na skarpie, natomiast dwór "wdowi" znajduje się bezpośrednio pod skarpą i jest w przeciwieństwie do zamku w całkiem niezłym stanie. Jeśli to możliwe to chyba potrzebna jest korekta w Ścinawce Górnej na zamek oraz pałac Sarny.
Thor | 2006-04-18 21:58:43
Witaj :) Meritum - moim zdaniem nie ma żadnej pomyłki. Fakt zwyczajowego nazywania dworu Sarny "zamkiem" pozostaje jedynie zwyczajowym. Wałkowaliśmy już ten temat na stronie. Można polemizować czy to dwór czy pałac, ale na pewno nie zamek. Tenże jest budowlą o charakterze typowo obronnym, czego trudno doszukać się w Sarnach. Źródła chyba także nie wspominaja o takim przeznaczeniu. Prędzej można dywagować nt. dworu w Ścinawce Średniej. Jego zachowanym do dziś pierwowzorem była wieża rycerska datowana przez niektóre źródła na XIV w. Jak tam pojedziesz, to przesympatyczny właściciel na pewno pokaże Ci kamienną strzelnicę w przyziemiu. W opisach korzystasz z pojęć występujących na www pałacu Przy braku źródeł podanych tam informacji także można mieć wątpliwości. Czytamy, że pałac powstał w okresie późnego renesansu i został przebudowany w XVII w. Wg. innych dostępnych źródeł (np. M. Staffa), budynek powstał podczas przebudowy dworu, w 1762 r. Czyli u schyłku baroku. Wtedy powstał też budynek bramny. Mało tego - autor określa pałac jako "skrzydło pałacowe" lub tez zwyczajnie - "barokowy budynek mieszkalny". W moim odczuciu jest to pałac. Należy bowiem do zespołu dworskiego, nad wejściem posiada spory kartusz herbowy, a i inicjatorami budowy byli zapewne hrabiowie von Götzen. Jako że nie jestem historykiem temat pozostaje otwarty i niecierpliwie czekam na opinie i wypowiedzi znawców.
krecik | 2006-04-20 11:44:50
Te rszetki strzewlnicy widziałem i były przedstawiane jako dawny...... garaż... hm... Natomiast wydaje mi się, że cal problem tkwi nie w przeznaczeniu konkretnej budowli determinującej jego nazwę. Ot choćby Zamek Krolewski w Wawie przecież tych cech obronnych nie posiada a nadal tym zamkiem jest. Moim zdaniem "Schloss Scharfeneck" można z całą pewnością zamkiem nazwać. Nie z dlatego, ze posiada cechy obronnej warowni a dlatego, ze był obiektem głównym, naczelnym i reprezentacyjnym rodziny von Goetzen. Moim zdaniem zamek to coś wiecej niz pałac w takim rozumieniu. Chyba nie bez powodu niemcy tego typu obiekty nazywali właśnie "schloss". To określało budynek w jego "porządku społecznym". A niżej położony pałac przecież raczej trudno sprowadzić do roli dworu. Ze strony pałacu nie kozrystałem. Staffa jest w tym względzie niedościgniony...
Thor | 2006-04-20 22:29:06
O ile w poprzednim komentarzu pozostawiam sprawę otwartą, o tyle teraz nie mogę się z Tobą zgodzić. Otóż problem zdecydowanie tkwi w przeznaczeniu budowli. Masz rację przytaczając przykład Zamku Królewskiego w Warszawie. Nie trzeba wybiegać tak daleko. Podobnie sprawa ma się z Książem. Tyle, że to są nazwy zwyczajowe, w pewien sposób usankcjonowane właśnie z tego powodu. W przypadku Książa określenie „zamek” ma przynajmniej uzasadnienie w historii, a współcześnie w samym jego położeniu. To że rezydencja była główną siedzibą rodową w żaden sposób nie uzasadnia nazwanie jej zamkiem. Zamek, pałac czy też dwór to nie hierarchia znaczenia, a przeznaczenie i architektura. „Porządek społeczny” nie ma tu większego znaczenia. Zbyt często zdarza nam się teraz nadużywanie pojęcia „zamek” w luźnym tłumaczeniu niemieckiego „schloß”. Przecież tak określano zarówno małe wiejskie pałacyki, jak i potężne rezydencje. To tylko niuans językowy. Jako ciekawostkę można tu dodać, że w jęz. czeskim typowy pałac to „zamek”, a „nasz” zamek, to hrad. Z kolei w jęz. niemieckim zamek nazywano „burg” (chociażby Bolkoburg, czy Schweinhausburg). O tym, że takie określenia mają merytoryczne znaczenie świadczy jedyna chyba wizyta na naszej stronie największego autorytetu w temacie historii dolnośląskich rezydencji, p. R.M. Łuczyńskiego. Swego czasu wytknął nam nazwanie pałacu w Biedrzychowicach właśnie zamkiem. Bądź co bądź, to także był niegdyś schloß Friedersdorf am Queis i główna siedziba barona von Minutoli, a potem hrabiego von Pfeil. Ten sam autor bardzo ciekawie pisze o tytulaturze pruskiej magnaterii. Tu też mamy przykład niuansów językowych. Podobnie jak w przypadku nazwy „schloß”, luźno tłumaczymy tytuły Prinz, Fürst, Herzog czy Duc, jako „książę”. Po prostu nasz język tego nie przewidział. Jeszcze jedno – nie bardzo rozumiem co masz na myśli pisząc o wspomnianej wczoraj strzelnicy. Garaż ? Naprawdę byłeś w Kapitanowie ? Ta strzelnica została odkryta całkiem niedawno i to w piwnicach. Właściciel, p. Henryk Krynicki raczej nie wciskał Ci takich kitów. Czy mamy na myśli to samo miejsce ? Jako amator i człowiek branżowo odległy od historii myślę sobie, że Panowie M. Staffa i R.M. Łuczyński rzeczywiście są w tych względach niedoścignieni ... To na razie tyle na ten temat. Pozdrawiam.
krecik | 2006-04-22 09:27:22
Mea culpa.. Niedoczytałem, ze piszesz o Ścinawce Sredniej. Wybacz glupote:) W tym "letniaku" w Górnej do budynku sa (byly) doczepione jakies zabudowania gospodarcze i okreslano je jako garaz. Zapewne byly to stajnie. Tak wiec troche sie zdziwilem, iz moglyby stanowic resztki czegos o charakterze obronnym, ale na Slasku wszystko jest mozliwe... Natomiast sam palac letni czy raczej dom wdowy tez posiada swoje podziemia i nie sa one, co ciekawe, usytuowane pod budynkiem. Wtedy gdy ja bylem w tym miejsu (czerwiec 2003) nie byly eksplorowane. Sa dostepne ale z oczywistych wzgledow nie powiem gdzie jest do nich wejscie. W kazdym razie wiem, korytarz prowadzi w kirunku rzeczki czyli do skarpy na ktorej stoi "Schloss Scharffeneck". Mysle, ze tak naprawde nie ma powodu do glebszych sporow semantycznych. Jesli uznajemy, ze nazwa jest scisle zwiazana z przeznaczeniem to niech tak zostanie. Rzeczywiscie jezyk polski w tym zakresie jest nieprecyzyjny dla tlumaczenia dokonywanego wprost z niemieckiego. Czym innym jest "burg" a czym innym "schloss". Ja chcialem tylko zwrocic uwage na to, ze w tym samym miejscu, obok siebie istnieja dwa obiekty i jeden z nich hirarchicznie jest dla rodziny von Goetzen istotniejszy. W zasadzie tylko to mialem na mysli. Pozdrawiam rowniez::)