Niewiele pewnych informacji

Cysterki żyły w Cedyni od drugiej połowy XIII wieku. Ponieważ jednak nie zachowały się z tamtego okresu żadne dokumenty, można jedynie wysuwać hipotezy odnośnie do roku fundacji klasztoru oraz okoliczności, w jakich do niej doszło. Zakłada się, że klasztor został założony między 1250 a 1278 rokiem przez przedstawicieli dynas­tii askańskiej. Imię fundatora pozostaje nieznane. Niepewne jest to, od kiedy i czy w ogóle siostry oficjalnie należały do zakonu cystersów. Nie było rzadkością, że religijne wspólnoty żeńskie żyły podług cysterskich reguł, a mimo to nie były wcielone do zakonu. Nie podlegały w ten sposób klasztorowi macierzystemu, lecz najczęściej biskupowi prowincji kościelnej, w której konwent był położony. Na temat związanych z tym relacji sióstr z Cedyni źródła milczą. Jedynie konstytucja klasztoru, wspominająca o opatce oraz podobna historia klasztoru cysterek w Reczu wskazują na możliwą inkorporację.

Pewne jest jednak, że w roku 1295 papież Bonifacy VIII wydał dokument zatwierdzający istnienie klasztoru. W początkach XIV wieku siostry dysponowały ponadto pokaźnym majątkiem ziemskim, w tym byłym lennem cedyńskiego zamku z ruinami obwałowań i osiedlami przedmiejskimi. Być może zaliczały się do tego również związane z tym prawa władzy w tym regionie i zadania duszpasterskie wobec słowiańskiej ludności, jak i liczne wsie w najbliższym otoczeniu. Już w połowie XIV wieku siostry były w stanie nabyć miasteczko Zehden. Do XV wieku zakonnice borykały się z kłopotami finansowymi, które wyrosły z różnych sporów o granice majątków i kompetencji ze strony miasta.

Nowomarchijskie niepokoje związane z procesami inkwizytorskimi przeciwko waldensom dotknęły klasztor nieznacznie, jednakże w wyniku wojen między arystokracją oraz w czasie wojen husyckich doznał on wielu strat. Na temat rozwoju klasztoru w czasie panowania Hohenzollernów, którzy panowali Nową Marchią od 1455 roku, nie wiadomo zbyt wiele. Stąd teza, że był to raczej spokojny i stabilny okres dla klasztoru aż do czasu reformacji.

Od ewangelickiego zgromadzenia kanoniczek świeckich do hotelu

Nowa Marchia stała się ewangelicka w 1538 roku po tym, kiedy margrabia brandenburski Jan Hohenzollern przejął nową wiarę. Klasztor nie został jednakże od razu rozwiązany. Niemniej jednak już w latach czterdziestych XV wieku zarządzanie gospodarką klasztorną przejął zarządca elektorski. Ostatecznie kasata klasztoru nastąpiła w 1555 roku. 14 ostatnich zakonnic zachowało prawo pobytu i utrzymania. W praktyce klasztor został przekształcony w ewangelickie zgromadzenie kanoniczek świeckich, które dzięki wsparciu nowomarchijskiej arystokracji przetrwało do 1611 roku i istniało na terenie klasztoru równocześnie z administracją posiadłości. W trakcie wojny trzydziestoletniej zabudowania uległy znacznym zniszczeniom.

Obok domeny elektorskiej, istniejącej do roku 1822 roku, służyły one jako książęcy pałac myśliwski. Później mieścił się w nich królewski zajazd pocztowy. Budynki były zamieszkane do końca 1945 roku, kiedy to posiadłość spłonęła w wyniku działań wojennych. W latach 1997–2005 budynek skrzydła zachodniego z barokową nadbudową odrestaurowano pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i zaadaptowano na potrzeby hotelu.

• Christian GAHLBECK, Zehden. Zisterzienserinnen [w:] Heinz-Dieter HEIMANN, Klaus, NEITMANN, Winfried SCHICH (red.), Brandenburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, Bd. 1, Berlin 2007, s. 1305–1319.
• Christian GAHLBECK, Zisterzienser und Zisterzienserinnen in der Neumark, Berlin 1998.