Krypta św. Leonarda – pozostałość drugiej, romańskiej katedry wawelskiej tzw. hermanowskiej . Jest to jej krypta zachodnia, powstała przed 1118, kiedy to pochowano w niej biskupa krakowskiego Maurusa . Od niej rozpoczyna się zwiedzanie grobów królewskich. Została wzniesiona w latach 1090-1117. Wnętrze podzielone jest ośmioma kolumnami na trzy nawy zakończone jedną absydą . Kolumny o kostkowych głowicach podpierają sklepienie krzyżowe . Jest to jedno z najlepiej zachowanych wnętrz romańskich w Polsce. Na środku znajduje się odnaleziony w 1938 w czasie prac archeologicznych grób biskupa Maurusa zmarłego w 1118.
W krypcie tej spoczywają:
- Maurus - zm. 1118, pochowany w komorze grobowej pod posadzką krypty. Grób biskupa odkryto podczas prac renowacyjnych w roku 1938.
- Jan III Sobieski , zm. 17 czerwca 1696, pochowany na Wawelu 15 stycznia 1734. Obecny sarkofag królewski jest fundacją ostatniego monarchy Stanisława Augusta Poniatowskiego z okazji 100. rocznicy zwycięstwa pod Wiedniem z roku 1683.
- Królowa Maria Kazimiera d'Arquien , zm. 1716, w sarkofagu ufundowanym w 1840 przez cesarza Austrii Ferdynanda I .
- Król Michał Korybut Wiśniowiecki , zm. 10 listopada 1673, pochowany na Wawelu 31 stycznia 1676 w sarkofagu ufundowanym przez cesarza Austrii Franciszka Józefa I z 1857.
- Książę Józef Poniatowski , który zginął w nurtach Elstery pod Lipskiem 19 października 1813. Uroczystości pogrzebowe w Krakowie i na Wawelu odbyły się 22-23 lipca 1817. Sarkofag księcia ufundowała siostra Maria Tyszkiewiczowa w 1830.
- Tadeusz Kościuszko , zm. w Solurze w Szwajcarii 5 października 1817. W lutym 1818 uzyskano zgodę cara Aleksandra I na pogrzeb Kościuszki na Wawelu. Odbył się on w dniach 22-23 czerwca 1818. Umieszczenie trumny w marmurowym sarkofagu odbyło się już w całkowitej tajemnicy 21 grudnia 1832. Zdecydowano o zachowaniu tajemnicy ze względu na sytuację na ziemiach polskich po upadku powstania listopadowego . Obok sarkofagu w 1977 zawieszono brązową tablicę pamiątkową, dar Kongresu USA w 200-lecie bitwy pod Saratogą .
- Gen. Władysław Sikorski , zginął w katastrofie samolotu w Gibraltarze 4 lipca 1943, sarkofag był gotowy już w 1981, do sprowadzenia prochów generała doszło jednak dopiero 17 września 1993.

Józef Piłsudski spoczywał w tej krypcie tymczasowo, przez 2 lata po swojej śmierci (tzw. konflikt wawelski ).