Katedra św. Marii Magdaleny (ul. Szewska), założona w 1226 r. jako kościół parafialny w związku z oddaniem kościoła św. Wojciecha zakonowi dominikanów. Budowę katedry rozpoczęto w wieku XIII (fragmenty odnaleziono w trakcie badań w 1968 r.). Obiekt obecny został rozpoczęty w 1355 r. przez budowniczego Pieszkę (równocześnie pracującego dla katedry) i ukończony bez wyprowadzenia wież ok. 1360 r. Prace przy wieżach zachodnich trwały od 1488 r. Zniszczony w 1945 r., został zrekonstruowany w latach 1960-1970. Jest to prostokątna trzynawowa bazylika o dziesięciu przęsłach. W prezbiterium dwa kwadratowe przęsła nakryte są sklepieniem gwiaździstym, w nawach bocznych sklepieniem trójdzielnym, pozostałą całość nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe. Nawy rozdzielają prostokątne filary o żłobkowanych narożach z płaskimi lizenami. Wokół kościoła, pomiędzy szkarpami zewnętrznymi w XV w. umieszczono szereg kaplic. Od północy przylega do prezbiterium dwukondygnacjowa zakrystia i biblioteka o dwunawowych wnętrzach. Na skarpie zachodniej zachowała się kamienna rzeźba Madonny na księżycu z 1499 r. We wnętrzu zwraca uwagę: ambona (uszkodzona w 1945 r.) z lat 1579-1581, dzieło Fryderyka Grossa; kamienne tabernakulum z końca XIV w., a na ścianach cały szereg nagrobków i epitafiów z XVI-XVIII w.
- Osobne miejsce należy poświęcić zachowanemu przy południowej ścianie kościoła wspaniałemu romańskiemu portalowi, przeniesionemu tu w 1546 r. z opactwa św. Wincentego na Ołbinie. Opactwo to (obecnie teren na skrzyżowaniu ulic B. Prusa i Nowowiejskiej) zostało ufundowane przez magnata śląskiego Piotra Własta w 2. poł. XII w. dla benedyktynów z Tyńca pod Krakowem, a już w 1193 r. przekazane norbertanom, Uległo ono całkowitemu zniszczeniu przez mieszczaństwo - jako ostoja polskości - w 1529 r. w wyniku rzekomego zagrożenia najazdu tureckiego, któremu mogło służyć za punkt oparcia. Był to ogromny zespół, obejmujący trzy kościoły, budynek klasztorny i cały szereg zabudowań gospodarczych, wszystkie ozdobione wspaniałą romańską plastyką kamienną. Z zespołu tego poza luźnymi fragmentami, pierwotnie rozrzuconymi po całym mieście jako materiał budowlany (obecnie skrupulatnie zebranymi i eksponowanymi w Muzeum Architektury w dawnym klasztorze bernardynów), zachował się wyżej wymieniony portal, umieszczony w kościele Marii Magdaleny, odtworzony w 1546 r. z fragmentów odnalezionych na gruzach opactwa, co tłumaczy istniejące różnice stylistyczne poszczególnych elementów. Kolumny z motywem zygzakowatych wałków i niektóre kapitele nawiązują do fragmentów ocalałych z katedry romańskiej i łączą się raczej ze sztuką Lombardii. Inne natomiast łuki archiwolty i kapitele, ze scenami z życia Chrystusa, wykazują wyraźne cechy sztuki francuskiej, szczególnie akwitańskiej. Górne półkoliste pole opisanego portalu wypełniał dwustronny tympanon (obecnie w Muzeum Narodowym we Wrocławiu), przedstawiający po jednej stronie Ukrzyżowanie, na odwrocie zaś Zaśnięcie Marii. Skomponowany rytmicznie, wiąże się ze środowiskiem pogranicza francuskiego - z kręgiem artystycznym nad Mozą. Ten najokazalszy w naszym kraju portal romański w swym wyrazie artystycznym należy do czołowych pomników rzeźby romańskiej nie tylko w Polsce, ale i w Europie.
Virzzz°: 23 marca 1887 podczas obchodów 90. urodzin cesarza Wilhelma I zapaliła się od fajerwerków północna wieża.
maras - 17 maja 1945 wybuch (prawdopodobnie miny) rozerwał wieżę południową – jej północna połowa runęła, niszcząc również mostek między wieżami, ścianę szczytową i portal główny (zachodni) kościoła wraz z cennymi rzeźbami. Zniszczone zostały sklepienia, a także zabytkowy Dzwon Grzesznika. Romański Portal Ołbiński przetrwał bez uszkodzeń. Kościół prowizorycznie zabezpieczono w 1947, odbudowując południową wieżę (pionowa rysa rozpoznawalna jest do dziś), zaś całkowitej odbudowy dokonano w latach 1960–1970.
27 maja 1972 kościół przekazany diecezji wrocławskiej Kościoła Polskokatolickiego. Proboszczem katedry jest ks. dziek. mgr Bogdan Skowroński.
/
