Kompleks budynków dawnego opactwa, stanowiący obecnie dwie części: sacrum - kościół i klasztor z muzeum oraz profanum - hotel.
W 1176 r. książę Kazimierz Sprawiedliwy osadził w Sulejowie cystersów przybyłych z Morimond w Burgundii. Założenie stanęło na terasie wschodniego brzegu rzeki Pilicy, przy przeprawie przez rzekę. Książę darował zakonnikom Sulejów wraz z przyległymi miejscowościami. W 1 ćwierci XIII w. wzniesiono kościół, następnie zabudowania klasztorne. W kolejnych stuleciach powstawały murowane fortyfikacje, wymuszone zagrożeniem częstymi najazdami tatarów. Wiek XVII był okresem prosperity klasztoru. Ufundowano wówczas dla kościoła zachowane do dziś ołtarze, wybudowano pałac opata, założono ogrody w stylu włoskim. W XVIII w. przebudowano znajdujące się wzdłuż murów obronnych, od strony północnej, zabudowania i zamieniono je na zwartą kubaturę z przeznaczeniem mieszkalno-gospodarczym.
Klasztor podupadł w związku z kasatą w 1819 r. Od tego czasu rozpoczął się proces długotrwałego niszczenia obiektu. Część zabudowań znalazła się w posiadaniu nowo utworzonej parafii, a część została sprzedana osobom prywatnym. W 1891 r. proboszcz parafii rozebrał skrzydła klasztoru, pozostawiając je w formie ruiny. Ze średniowiecznego budynku klasztornego pozostał jedynie fragment wschodniego skrzydła z kapitularzem, który z inicjatywy proboszcza został odrestaurowany.
Już w poł. XIX w. zaczęto interesować się Sulejowem. W XX w. prace konserwatorskie, remontowe i adaptacyjne na terenie zespołu prowadzono kilkukrotnie. W latach 70. XX w. wykupiono z rąk prywatnych zabudowania w części północnej założenia i poddano je adaptacji na cele hotelowe. Cystersi wrócili do Sulejowa w 1986 r. Obecnie znajduje się tutaj przeorat zwykły, obsadzony przez cystersów z Wąchocka.
Źródło: strona Narodowego Instytutu Dziedzictwa