Historia zamku reszelskiego sięga połowy XIII wieku, kiedy Krzyżacy zbudowali tu pierwszy gród drewniano - ziemny. Ta pierwsza krzyżacka strażnica stanęła tu już w 1241 r. Jednak budowę zamku murowanego rozpoczęto dopiero ponad sto lat później. Główną przyczyną były ciągłe bunty pruskiego plemienia Bartów, którzy nigdy nie pogodzili się z podbojem i regularnie niszczyli zakonną placówkę.Od 1243 roku Reszlem formalnie władali biskupi warmińscy, ale krzyżacka załoga opuściła go dopiero w 1300 r. Około 1350 roku rozpoczęto wznoszenie murowanego zamku, którego budowa trwała pół wieku. Miał on pełnić rolę obronnej twierdzy. Budowę rozpoczął biskup Jan I z Miśni w 1350 r., kontynuował (od 1355) Jan II Stryprock, a dokończył w 1401 r. Henryk III Sorbom. Zwłaszcza ten ostatni, znany z zamiłowania do przepychu, nadał budowie dużego rozmachu – powstało wówczas m.in. skrzydło południowe z apartamentami mieszkalnymi biskupa oraz krużganki. Warownia była sprzężona z obwarowaniami miasta.
Na mocy traktatu toruńskiego z 1466 r., Warmia przeszła pod opiekę króla polskiego. Około 1505 r., z inicjatywy biskupa Łukasza Watzenrode rozpoczęto wznoszenie nowych murów obwodowych. Fortyfikacje były już przystosowane do użycia broni palnej. W tym okresie częstym gościem był tu Mikołaj Kopernik, siostrzeniec biskupa oraz jego sekretarz i osobisty lekarz. Kolejne większe prace przeprowadzono w latach 1594-1597 za rządów kardynała Andrzeja Batorego, bratanka króla Stefana Batorego, kiedy to zamek przekształcono w rezydencję. W XVII wieku zamek ostatecznie stracił znaczenie obronne. Często przybywali tu kolejni biskupi warmińscy. Zamek, jak wiele innych, został zniszczony w epoce wojen polsko-szwedzkich. Szwedzi, którzy byli protestantami, ochoczo grabili posiadłości Kościoła katolickiego w całej Europie. Kolejne stulecia nie przyniosły przywrócenia świetności warowni biskupiej.
Po pierwszym rozbiorze Polski (1772), zamek został przejęty przez władze pruskie i w 1780 r. ulokowano w nim więzienie słynące z wysokiej śmiertelności. Dwukrotnie (1806 i 1807) Reszel dotknęły wielkie pożary. Pierwszy zniszczył całą drewnianą zabudowę miasta, ratusz i część zamku, drugi spustoszył do końca zamek. Zrujnowaną budowlę przekazano w 1822 r. gminie ewangelickiej. Przeprowadzony wówczas remont zatarł w znacznym stopniu średniowieczny charakter budowli – m.in. rozebrano piętrowe krużganki oraz przekształcono skrzydło południowe w zbór (stąd jego obecne, dość nietypowe, zwieńczenie).
W 1958 roku zamek został przejęty przez Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze". Gruntowny remont, przeprowadzony w latach 1976-1985, pozwolił na utworzenie w części pomieszczeń domu pracy twórczej oraz galerii sztuki. Częstym gościem był tu Franciszek Starowieyski (1930-2009), grafik, malarz, rysownik i scenograf. Od roku 2001, po kolejnej renowacji, z powodzeniem funkcjonują tu hotel z restauracją i barem, galeria sztuki i muzeum.
Od wielu lat zamek jest miejscem imprez o zasięgu międzynarodowym - wystaw, spotkań, plenerów, konferencji itp. Pierwszym animatorem tych działań był Bolesław Marschall (1938-2023), ceniony artysta rzeźbiarz i wieloletni administrator zamku.
[maras - różne źródła]