W Elblągu są obecnie dwa ratusze: niedawno odbudowany ratusz staromiejski przy ul. Stary Rynek, oraz nowomiejski, w którym urzędują obecne władze miasta. Ale historia elbląskich ratuszów jest bardziej skomplikowana...
W kolejności wymienić trzeba pierwszy ratusz z XIII w., który spłonął w 1777 r., pochodzący z pierwszej połowy XIV w. ratusz Nowego Miasta Elbląga oraz renesansowy ratusz wybudowany w latach 1779-1782 przy Nowym Rynku, na którego bazie rozbudowano i ukończono w 1894 r. ostatnią siedzibę władz miasta w jego niemieckich dziejach.
Do 1891 r. w starym ratuszu dwa duże pomieszczenie na parterze zajmowało elbląskie archiwum i biblioteka.
Nowy ratusz oddany do użytku w 1894 r. wybudowano w stylu neorenesansowym, podobnie jak pochodzący z tego czasu ratusz w hanzeatyckim Hamburgu czy w stolicy Bawarii Monachium. W 1930 r. elbląski ratusz został powiększony o część, którą zajmuje dzisiaj hotel Arbiter.
Wówczas pomieszczenia tego nowego gmachu w większości należały do Prezydium Policji, a podczas II wojny światowej na pierwszym piętrze, w miejscu gdzie obecnie znajduje się hotelowe atrium, znajdowały się pomieszczenia zajmowane przez Gestapo.
Budynek ratusza uzupełniała elegancka restauracja – Piwnica Ratuszowa (Ratskeller) oraz od 1930 r. Kawiarnia Ratuszowa (Rathaus-Café), gdzie codziennie od godz. 16. odbywały się koncerty, a goście raczyli się widokiem na Plac Friedricha Wilhelma (Plac Słowiański) i pomnik Kajzera Wilhelma, przy którym stawiano rokrocznie tradycyjnie dużą choinkę świąteczną.
To właśnie z okien tego ratusza komisaryczny nadburmistrz Elbląga Fritz Leser 23 stycznia 1945 r. zdumiony oglądał przetaczające się ul. Rycerską rosyjskie czołgi kpt. G. Diaczenki. Niestety, na początku lutego 1945 r. ratusz ten spłonął częściowo podczas walk ulicznych. Znane są zdjęcia oraz propagandowy film sowieckiej czołówki wojskowej przedstawiające pożar tego obiektu. Zachowała się jednak ściana frontowa ratusza od strony Placu Słowiańskiego z wieżą zegarową, jak również mury obwodowe. Ale już wkrótce padły one ofiarą tzw. „kanibalizmu budowlanego” i dzisiaj w tym miejscu (przed hotelem Arbiter) znajduje się spory trawnik z pomnikiem Młodego Tezeusza.
Po przejęciu miasta przez władze polskie pod koniec maja 1945 r., tymczasową siedzibę Zarządu Miejskiego ulokowano w budynkach dawnej żeńskiej szkoły gospodarczej, czyli obecnego Zespołu Szkół Gospodarczych i Gimnazjum nr 5 przy ul. Królewieckiej. Gdy w 1948 r. wyremontowano wybudowane w 1912 r. dawne liceum realne przy Moltke-Strasse (po wojnie ul. Łączności) – urządzono tutaj nową siedzibę władz miasta.
Obecny ratusz przy ul. Łączności 1 - siedziba władz miasta - ma już prawie sto lat, został zbudowany w latach 1910 - 1912. Przed wojną mieściło się w nim Męskie Reformowane Gimnazjum Realne im. Heinricha von Plauen. Niegdyś zabytkowy budynek otoczony był pięknym ogrodem, jeszcze dzisiaj można oglądać jego pozostałości. Przed budynkiem stoi posąg umierającego Achillesa.
opr. ab
Za m.in. z artykułu Lecha Słodownika "Z kart historii - elbląskie ratusze", Nasz Elbląg 20.09.2012 r.
