Brama Portowa, hist. niem. Berliner Tor (Brama Berlińska) – jedna z bram miejskich Szczecina, zbudowana w stylu barokowym w latach 1725–1727 według projektu holenderskiego projektanta fortyfikacji Gerharda Corneliusa van Wallrawe (autora m.in. przebudowy twierdz kłodzkiej i magdeburskiej).
Jest jedną z dwóch (obok Bramy Królewskiej) zachowanych do czasów współczesnych bram, będących pozostałością dawnych fortyfikacji pruskich. Zewnętrzna ściana bramy została ozdobiona przez francuskiego rzeźbiarza Bartholomé Damarta. Umieszczono tu tarczę z monogramem króla Fryderyka Wilhelma I, fundatora tego obiektu. W attyce tablica ze złoconym napisem w języku łacińskim, który informuje o prawach państwa brandenburskiego do Pomorza i Szczecina, ponieważ Fryderyk Wilhelm w 1719 kupił Szczecin od Szwedów za dwa miliony talarów:
Fridericvs Wilhelmvs•Rex Borrvssiæ•Dvcatum Stetinensem
cessvm Brandenbvrgicis Electoribvs svb Clientelæ Fide Pomeraniæ
Dvcibvs redditvm•Post Fato ad Svecos delatvm•Ivstis pactis ivstoqve
pertio ad Panim vsqve emit•paravit•sibiqve restitvit•Anno•MDCCXIX
ac Portam Brandenb:fieri ivssit•
co oznacza:
Fryderyk Wilhelm, Król Prus, zakupił Księstwo Szczecińskie, które przekazano elektorom brandenburskim i oddano w lenno książętom pomorskim, a które późniejszymi kolejami losu dostało się pod władzę Szwecji. W wyniku uczciwego układu i za uczciwą cenę pozyskał on je aż po Peene i ponownie włączył do swego państwa. W roku 1719 polecił wybudować tę Bramę Brandenburską.
Nad inskrypcją znajduje się panorama miasta wraz z Viadrusem (bogiem rzeki Odry). Powyżej widnieje owalna tarcza z herbem Prus, zwieńczona królewską koroną. W latach 1976–2013 wewnątrz Bramy Portowej mieścił się sklep w z wyrobami artystycznymi Cepelia. Obecnie (2015) wewnątrz Bramy mieści się teatr kameralny.
W latach 1902–1932 przed Bramą Portową stała fontanna z neobarokowym pomnikiem bogini Amfitryty dłuta berlińskiego rzeźbiarza Reinholda Felderhoffa. W czasie II wojny światowej w obawie przed zniszczeniem zdemontowano zdobione szczyty bramy i ukryto w Lesie Arkońskim, a samą bramę obsadzono bluszczem i tak przetrwała wojnę. Zdobione szczyty i ozdoby odnaleziono w roku 1957 i z powrotem zamontowano na bramę.
Przed II wojną światową brama nosiła nazwę Brama Berlińska (Berliner Tor), ponieważ przez tę bramę prowadziła droga ze Szczecina do Berlina.
Brama Portowa (Berlińska) znajduje się w rejestrze zabytków (nr rej. A-790 z 11.06.1954).
Źródło: Wikipedia
/żmija/