MENU
Zamek w Świebodzinie

Dodał: t.ziemlicki@wp.pl° - Data: 2018-08-18 10:52:42 - Odsłon: 792
Lata 1910-1920

Data: 2018:08:18 09:00:42  


Początki świebodzińskiej warowni, która zlokalizowana została na wschodnim obrzeżu lo­kacyjnego założenia, sięgają 1. poł. XIV wieku, co ustalono w wyniku badań archeologicz­nych przeprowadzonych w latach 80. XX wieku. Z tego też czasu, bo z roku 1329 pocho­dzi pierwsza informacja o zamku, mówiąca o civitas ad castrum Swibzin, jako własności księcia żagańskiego – Henryka IV. Mogła to być wówczas niewielka budowla drewniana lub murowana wieża mieszkalna. W XV wieku, na krótko zamek stał się zastawem zako­nu joannitów z Łagowa i, najprawdopodobniej w tym czasie, został przebudowany i roz­budowany. Na przełomie XV i XVI wieku na zamku zasiedli na długo, mianowani przez Habsburgów, komendanci z rodu Knobelsdorff, kolejno – Sebastian, Maksymilian, Johan Georg i Caspar Sigismund, z których najwybitniejszy – Maksymilian (1558-1609) prze­budował gotycki dotąd obiekt na renesansową rezydencję. Budowlę w tym stanie utrwa­lił na rycinie Jerzy Braun. Ukazuje ona oblane wodami fosy budynki otaczające dwa dzie­dzińce, do których wiódł ukształtowany na łuku most, prowadzący do budynku bramne­go, wspartego na ustawionych w fosie zamkowej słupach. Wejście główne zaakcentowane było reprezentacyjnymi schodami w zadaszonym, kolumnowym ganku. Po zniszczeniach wojny trzydziestoletniej, ostatni komendant z rodu Knobelsdorffów – Caspar Sigismund ponownie przebudował warownię. Jej wygląd znamy z pochodzącej z około połowy XVIII wieku ryciny F.B. Wernhera, na której widzimy zamek na planie podkowy, z zamykają­cym dziedziniec murem kurtynowym. Nie ma już obecnej na wcześniejszych widokach, cylindrycznej wieży. Najprawdopodobniej w tym czasie ozdobiono elewację południową i wschodnią krzyżami loretańskimi z wmurowanych kul armatnich oraz kamiennym mo­nogramem „K”. W XVIII wieku, po przekazaniu zamku wraz z przynależnymi dobrami cysterkom trzebnickim, obiekt utracił charakter obronny, stając się centrum administra­cyjnym cysterskich latyfundiów. XIX wiek przyniósł kolejne zmiany właścicieli, funkcji i formy. Najstarsza część znalazła się w posiadaniu Gustawa Kramma, właściciela firmy bu­dującej kolej marchijsko-poznańską, a następnie sióstr boromeuszek, które do czasów II wojny światowej prowadziły tu szpital. Wykonane w latach 1933-1934 połączenie now­szych budynków szpitalnych z częścią zamkową przeprowadzono pod nadzorem wrocław­skiego architekta Hansa Schlichta.

Świebodzińska warownia zajmuje wschodnią część założenia staromiejskiego. Część pół­nocną i wschodnią kompleksu zajmują tereny parku zamkowego, zaś narożnik południo­wo-zachodni (róg pl. Browarnianego i ul. Szpitalnej) zabudowany jest późniejszymi obiek­tami szpitalnymi. Jest to obiekt murowany z kamienia i cegły. Nad piwnicami zachowały się sklepienia. Pierwotne stropy drewniane podczas ostatniej przebudowy zastąpiono stalo­wo-żelbetowymi. Ustawione w podkowę, zachowane skrzydła zamku okalają wewnętrzny dziedziniec ograniczony od zachodu murem oporowym w linii dawnego muru obronnego. Zachowane w całości skrzydło wschodnie o wym. 11 × 37 m, posiada przy narożniku pół­nocno-wschodnim trapezoidalny aneks. Od strony zachodniej zachowały się dwa mniej­sze skrzydła. Zwartą, dwukondygnacyjną bryłę zamku wzniesiono na wysokim podpiwni­czeniu obejmującym dwie kondygnacje. Elewacje, z wyjątkiem partii cokołowej, przeprute zostały regularnie rozmieszczonymi otworami okiennymi w kształcie prostokąta stojącego. Elewacja południowa skrzydła południowego, przechodząca od zachodu w dobudowany w latach 30. XX wieku, przeszklony łącznik, spinający zamek z budynkami zespołu szpital­nego, ozdobiona krzyżem z wmurowanych armatnich kul i kamiennym monogramem „K” z koroną. Zamek posiadał dwutraktowy, amfiladowy układ wnętrz.

Po II wojnie światowej w obiekcie działał ośrodek Caritas. Za czasów funkcjonowania pań­stwowego ośrodka rehabilitacyjnego, mieścił się tu oddział szpitalny, mieszkania dla per­sonelu i kaplica szpitalna. W 1984 roku podjęto remont zamku, który został przerwany w 1989 roku.

Agnieszka Kirkor-Skowron
Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego" (strona Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - www.lwkz.pl)

  • /foto/9390/9390542m.jpg
    1895 - 1899
  • /foto/8995/8995202m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/9523/9523976m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/7450/7450384m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/7450/7450380m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/7587/7587052m.jpg
    1915 - 1920
  • /foto/7450/7450381m.jpg
    1915 - 1930
  • /foto/9136/9136108m.jpg
    1927
  • /foto/8447/8447751m.jpg
    1960 - 1963
  • /foto/7792/7792002m.jpg
    1963 - 1966
  • /foto/7397/7397277m.jpg
    1963 - 1970
  • /foto/8598/8598478m.jpg
    2018

Zamki Polskie , -http://zamki.res.pl

Poprzednie: Starostwo Strona Główna Następne: Zamek Świebodzin