ID: 7302840

Grodzisko (Grodziszcze)

Gramolin, Burgwall Gräditz

Polska / Województwo dolnośląskie / Powiat świdnicki / Grodziszcze

Budowa

IX w.

Status

Nie istnieje

Likwidacja

XII w.

Stanowisko znajduje się na granicy regionów: Równiny Świdnickiej i Obniżenia Podsudeckiego. Jest zlokalizowane ponad 700 m na południowy zachód od drogi ze Świdnicy do Dzierżoniowa, w zakolu rzeki Piławy, na wysokości 240 - 245 m n.p.m. Rozległy, trójczłonowy gród został założony wzdłuż linii północ-północny wschód. Dwa człony bezpośrednio w zakolu Piławy mają zarysy zbliżone do kwadratu o boku 50 m, są wyniesione 8-9 m ponad otaczający je teren i oddzielone fosą, która pierwotnie była zasilana przez Piławę. Trzeci człon o wymiarach 108 x 200 ma zarys prostokąta o zaokrąglonych narożach i jest o 2 m niższy od pozostałych. Gród w Grodziszczu założono na terenie plemiennym Ślężan prawdopodobnie w 2 poł. IX wieku. Wykorzystano przy tym pozostałości kamiennych konstrukcji wzniesionych przez ludność kultury łużyckiej. W 2 poł. X wieku założenie obronne zostało zniszczone, o czym świadczą odkryte w trakcie badań wykopaliskowych ślady pożaru i destrukcji wału. W XI-XII w. istniała w Grodziszczu kasztelania (przeniesiona później do Świdnicy), wymieniana w słynnej „srebrnej bulli” papieża Hadriana IV w 1155r. jako Gramolin. Archeolodzy nie stwierdzili śladów osadnictwa z XIII wieku, a pozostałości z okresu późnego średniowiecza są na tyle nieliczne, że można je wiązać raczej z incydentalnym użytkowaniem tego terenu niż z jego zamieszkiwaniem.

Pierwsze badania wykopaliskowe stanowiska w Grodziszczu przeprowadzono prawdopodobnie już pod koniec XIX wieku. Nie zachowała się po nich dokumentacja. Istnieje tylko wzmianka Martina Treblina z 1906 roku o wykopaliskach. W 1960 r. badania sondażowe prowadził Janusz Kramarek. Ustalono wówczas, ze gród w Grodziszczu funkcjonował od X do XIII wieku i był założeniem trójczłonowym, w którego skład wchodziły: siedziba kasztelana, refugium i podgrodzie. Według Janusza Kramarka wały okalające gród wzniesiono z gliny. W latach 90. XX wieku podejmowano badania powierzchniowe, w wyniku których odkryto oprócz zabytków wczesnośredniowiecznych, również ułamki ceramiki kultury łużyckiej. Kolejne badania wykopaliskowe prowadzono w roku 2000 i 2001. Kierował nimi dr Artur Boguszewicz. Zweryfikowano wówczas ustalenia zarówno dotyczące chronologii obiektu obronnego, jak i funkcji poszczególnych jego członów. Uznano, że bliźniacze człony A i B są pozostałością grodu kasztelańskiego, a część C reliktem wcześniejszego grodu plemiennego. Zabudowa mieszkalno-gospodarcza, podobnie jak w wypadku podobnych założeń, była zlokalizowana przy wałach, majdan pozostawał niezabudowany. Wśród zabytków odkrytych w trakcie badań, oprócz ceramiki, znaleziono: kamienie żarnowe, prażnice, osełki, kamień szlifierski, przęśliki (gliniane i kamienny), noże, haczyki do połowu ryb, elementy uzbrojenia i rzędu końskiego (ostrogi, grot, kółko od wędzidła), metalowe ozdoby (fragmenty kabłączka skroniowego(?) i sprzączki), przedmioty z kości i rogu (np. igła czy tzw. kolce/szydła/rylce kościane). Poza tym odkryto duże ilości kości zwierząt hodowlanych, głównie bydła. Na podstawie tych znalezisk można określić czym zajmowali się mieszkańcy grodu. Podstawą ich bytu była hodowla bydła i uprawa roli. Prawdopodobnie na własny użytek zajmowali się garncarstwem, przędzalnictwem, rogowiarstwem i kościarstwem, być może również końcową obróbką metalurgiczną.

Zabytek jest dostępny i oznakowany. W pobliżu stanowiska nie przebiega żaden znakowany szlak turystyczny.

(moose za D. Trenkler, oprac. dla OT NID we Wrocławiu, 2017)

Pokaż więcej Pokaż mniej