MENU
Pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej na placu Słowiańskim w Legnicy.

Dodał: żmija° - Data: 2017-06-08 10:50:05 - Odsłon: 1648
22 maja 2017

Data: 2017:05:22 11:36:00   ISO: 100   Ogniskowa: 18 mm   Aparat: NIKON CORPORATION NIKON D7000   Przysłona: f/8   Ekspozycja: 1/320 s  


Pomnik odsłonięty 11 lutego 1951 roku, jako Pomnik Braterstwa Broni wg proj. Józefa Gazego. Został odlany ze złomu pochodzącego z pomników Fryderyka II, i Wilhelma I. W latach 1951 - 1989 miejsce obchodów polskich i radzieckich świąt państwowych i wojskowych. Miejsce manifestacji antyradzieckich i antykomunistycznych. Kilkakrotnie próbowano pomnik usunąć. Obecnie jest niczym innym jak świadectwem minionej epoki.
bonczek/hydroforgroup/ 2007 na podstawie tablicy informacyjnej koło pomnika.


Pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej w Legnicy. Krótki zarys historyczny.

Kwestia powstania monumentu po raz pierwszy omówiona została w dniu 29 sierpnia 1947 roku. Decyzja o budowie pomnika zapadła natomiast 15 grudnia 1948 roku, na wspólnym posiedzeniu Powiatowej i Miejskiej Rady Narodowej. Pomnik Wdzięczności dla Armii Czerwonej miał upamiętniać ,,poniesione ciężkie ofiary w uwolnieniu naszego Kraju od okupacji hitlerowskiej ’’. Sprawa budowy monumentu została oficjalnie potwierdzona przez obie Rady w specjalnej uchwale z 15 stycznia 1949 roku. Powołany został Komitet Budowy Wdzięczności Pomnika. Jego pierwsze posiedzenie miało miejsce 3 stycznia 1950 roku. Uroczystość położenia kamienia węgielnego odbyła się 12 lutego 1950 r. na placu Stalina (taką wówczas nazwę posiadał obecny plac Słowiański). Stanowiła ona część obchodów piątej rocznicy wyzwolenia Legnicy (podawany wówczas termin wyzwolenia od wielu lat jest mocno kontrowersyjny). W celu zgromadzenia funduszy, w lutym 1950 uchwalono utworzenie komitetów budowy monumentu we wszystkich zakładach pracy. Pieniądze uzyskiwano także z loterii, cegiełek oraz dotacji. Teren powstania monumentu - plac Stalina miał zostać odgruzowany w ramach czynu społecznego do 1 maja 1950, do czego zobowiązała się Miejska Rada Narodowa. Zwykło się przyjmować, iż figury pomnika odlane zostały ze złomu pomników Wilhelma I i Fryderyka II , stojących w mieście do 18 listopada 1945 roku. Kwestia ta wymaga gruntownego zbadania - choć nie ulega wątpliwości, iż rzeczywiście złom brązowy dostarczony został do wykonawcy – Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych w co najmniej dwóch transzach – 7 września i 29 grudnia 1950 roku. Pierwsza partia złomu posłużyła do uzyskania 135 liter w języku polskim i rosyjskim oraz płaskorzeźb , druga natomiast do odlewu pomnika. Jak wynika z dokumentacji, ważył on 3.754 kg. Autorem pomnika był Józef Gazy. Oficjalne odsłonięcie monumentu odbyło się 11 lutego 1951 roku, z okazji szóstej rocznicy wyzwolenia Legnicy ( w rzeczywistości przez lata dzień 11 lutego mylnie uznawany był za dzień wyzwolenia miasta, Armia Czerwona zdobyła Legnicę pomiędzy 8 a 9 lutego 1945). Aktu odsłonięcia dokonał wiceprzewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu. Jednym z przemawiających delegacji sowieckiej był generał Kazakow.

Monument składał się z trzech postaci : żołnierza sowieckiego, polskiego i dziewczynki ubranej w fartuszek typowy dla sowieckich pionierek. Symbolikę figur tak objaśniał autor pomnika Józef Gazy: „Żołnierz radziecki ściskając dłoń żołnierza polskiego przekazuje mu niepodległość państwa polskiego. Żołnierz polski składa mu wdzięczność i wyrazy przyjaźni. Dziecko, które trzyma na swym ramieniu, i które wsparło swoją rączkę o prawe ramię żołnierza radzieckiego, jest symbolem młodego pokolenia, które zostało uratowane od zagłady’’. Warto podkreślić, iż figura dziewczynki jest pierwszym przedstawieniem dziecka na tego typu monumencie powstałym w Polsce. Postacie zostały ustawione na cokole, opatrzonym dwiema płaskorzeźbami. Pierwsza z nich przedstawia siedzących obok siebie chłopa i robotnika, co podkreślać miało zgodną współpracę miasta i wsi w Polsce Ludowej. Druga natomiast przedstawiała grupę dzieci wokół matki czytającej książkę, na tle zabudowań przemysłowych. Odzwierciedlać miała ona przemiany socjalno-gospodarcze. Postument opatrzony został płytami z granitu. Umieszczony na nim napis w języku polskim i rosyjskim głosił: ,,Społeczeństwo Ziemi Legnickiej bohaterskiej Armii Radzieckiej 1945-11-II-1951’’.

Pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej w Legnicy był pierwszym monumentem wzniesionym w Legnicy po zakończeniu II wojny światowej. O jego znacznej roli decydowała forma (właściwie jedyny powstały w okresie do 1989 r. pomnik legnicki tak sporych gabarytów) oraz lokalizacja w centrum , blisko siedziby władz miasta. Odbywały się przy nim i polskie i radzieckie uroczystości państwowe. Zgodnie ze zwyczajem młode małżeństwa rosyjskie składały pod pomnikiem kwiaty.

Kwestia poprawnej nazwy dla monumentu od samego początku jest rzeczą zawiłą. Wraz z biegiem lat pomnik cechuje się ideologicznym złagodzeniem nazwy. Pierwotna nazwa Pomnik Wdzięczności dla Armii Czerwonej zastąpiona została przez Pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej. Od lat sześćdziesiątych natomiast pomnik nieoficjalnie określano mianem Pomnikiem Braterstwa Broni (warto ustalić czy w latach osiemdziesiątych nazwa ta została oficjalnie potwierdzona.) Potocznie pomnik zwano także ,,dwoma Iwanami’’ bądź ,,Janem i Iwanem’’.

Pierwsza próba usunięcia monumentu miała miejsce w październiku 1956. Skończyła się ona niepowodzeniem. Kwestia usunięcia monumentu z centrum miasta (poprzez jego przeniesienie) pojawiła się ponownie po 1989 roku, w związku z transformacją ustrojową. Sam autor pomnika, Józef Gazy w 1992 roku postulował by pomnik zakopać dwa metry pod ziemią. W 1996 roku przystąpiono do remontu, który odmienić miał nieco ideologiczny charakter monumentu – co stać się miało poprzez zmianę napisu i tablic. Nowa tablica upamiętniać miała Bohaterskich Żołnierzy Koalicji Antyhitlerowskiej. Choć tablica powstała nigdy jednak na pomniku się nie znalazła, stare napisy natomiast po remoncie na cokół nie wróciły. Okres 1989-2017 to okres swoistej batalii o pomnik, toczonej ze zmiennym nasileniem. Jej kres przyniosła tzw. ustawa dekomunizacyjna. Rankiem 24 marca 2018 spiżowe figury monumentu zostały przeniesione do magazynu Legnickiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej, dołączyć do nich powinny także dwie płaskorzeźby. Cokół monumentu rozebrany zostać ma do 31 marca 2018 roku. Docelowo figury i płaskorzeźby trafić mają do Muzeum Miedzi w Legnicy, by w wydzielonym miejscu pełnić rolę edukacyjną, stanowiąc materialne świadectwo historii miasta.
Opracowano na podstawie informacji własnych oraz:
Czarnecka Dominika, ,,Pomniki Wdzięczności’’ Armii Czerwonej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej, Warszawa 2015.
Kondusza Wojciech, Mała Moskwa. Rzecz o radzieckiej Legnicy, Legnica 2011.
(28.03.2018 K.K.)

  • /foto/9902/9902806m.jpg
    1950
  • /foto/273/273719m.jpg
    1950 - 1951
  • /foto/350/350713m.jpg
    1950 - 1960
  • /foto/5511/5511275m.jpg
    1951 - 1955
  • /foto/130/130317m.jpg
    1951 - 1964
  • /foto/273/273720m.jpg
    1951 - 1970
  • /foto/5212/5212822m.jpg
    1958
  • /foto/4079/4079829m.jpg
    1959 - 1962
  • /foto/343/343573m.jpg
    1962
  • /foto/392/392703m.jpg
    1965 - 1969
  • /foto/265/265744m.jpg
    1967
  • /foto/10300/10300907m.jpg
    1968
  • /foto/10361/10361261m.jpg
    1968
  • /foto/10361/10361276m.jpg
    1968
  • /foto/9018/9018196m.jpg
    1968 - 1969
  • /foto/7175/7175868m.jpg
    1969
  • /foto/3588/3588180m.jpg
    1969 - 1971
  • /foto/4173/4173546m.jpg
    1970 - 1975
  • /foto/4676/4676916m.jpg
    1970 - 1977
  • /foto/130/130316m.jpg
    1978
  • /foto/10773/10773735m.jpg
    1987 - 1989
  • /foto/7493/7493177m.jpg
    1988
  • /foto/188/188237m.jpg
    1990 - 1993
  • /foto/39/39965m.jpg
    2005
  • /foto/8544/8544306m.jpg
    2006
  • /foto/130/130314m.jpg
    2007
  • /foto/137/137589m.jpg
    2007
  • /foto/412/412089m.jpg
    2011
  • /foto/3290/3290245m.jpg
    2011
  • /foto/4995/4995148m.jpg
    2014
  • /foto/10597/10597754m.jpg
    2014
  • /foto/4783/4783384m.jpg
    2014
  • /foto/5427/5427196m.jpg
    2015
  • /foto/5432/5432852m.jpg
    2015
  • /foto/5470/5470971m.jpg
    2015
  • /foto/5470/5470972m.jpg
    2015
  • /foto/5572/5572633m.jpg
    2015
  • /foto/5794/5794078m.jpg
    2015
  • /foto/6687/6687800m.jpg
    2017
  • /foto/6704/6704277m.jpg
    2017
  • /foto/6800/6800608m.jpg
    2017
  • /foto/6871/6871209m.jpg
    2017
  • /foto/7165/7165447m.jpg
    2017
  • /foto/7160/7160617m.jpg
    2017
  • /foto/7161/7161498m.jpg
    2018
  • /foto/7168/7168614m.jpg
    2018
  • /foto/7249/7249665m.jpg
    2018
  • /foto/7250/7250618m.jpg
    2018
  • /foto/7250/7250646m.jpg
    2018
  • /foto/7250/7250647m.jpg
    2018
  • /foto/7744/7744611m.jpg
    2018
  • /foto/7744/7744612m.jpg
    2018
  • /foto/7744/7744614m.jpg
    2018
  • /foto/7168/7168616m.jpg
    2018
  • /foto/7168/7168617m.jpg
    2018
  • /foto/7170/7170063m.jpg
    2018
  • /foto/7177/7177013m.jpg
    2018
  • /foto/7180/7180718m.jpg
    2018
  • /foto/7698/7698082m.jpg
    2018
  • /foto/7698/7698084m.jpg
    2018
  • /foto/7698/7698086m.jpg
    2018
  • /foto/7703/7703008m.jpg
    2018
  • /foto/7703/7703014m.jpg
    2018

żmija°

Poprzednie: Budynek nr 4 Strona Główna Następne: Pomnik Braterstwa Broni (dawny)


Popski | 2018-03-24 09:28:15
Dzisiaj jest demontowany.
Danuta B. | 2018-03-24 12:18:11
Piszą, ze już po ptokach. Rano się uwinęli. Był ktoś z "naszych" na foto-dyżurze?
Popski | 2018-03-28 18:39:17
Widać że był: