Mapa poglądowa ruin dawnej fabryki amunicji w Krzystkowicach (DAG Christianstadt). Autorami mapy są T. Grotkiewicz i P. Wawryk. Źródłem mapy i jednocześnie opisu z ktorego korzystałem jest oficjalna strona gminy Nowogrodziec.
Poszczególne symbole na mapie oznaczają:
- M - Magazyny - w których składowano kwasy azotowy i siarkowy. Magazyny mają niezwykłe kształty i właściwości - do dziś pozostały fundamenty na stalowe zbiorniki MC, które są zintegrowane z przepompownią. Środki chemiczne między magazynami a budynkami produkcyjnymi były tłoczone nadziemnymi i podziemnymi rurociągami, na trasie rurociągów występują fundamenty przepompowni.
- Zm/Zr - Zbiorniki - solidne ożebrowane budowle z żelbetu, w założeniu obsypane ziemią, służyły do przechowywania łatwopalnych cieczy - w pięciu składowano metanol, w jednym olej napędowy.
- H - Hotelowce - nazwa przyjęta lokalnie dla obiektów posiadających balkony na dwóch kondygnacjach - budynki te w linii produkcyjnej uczestniczyły jako pierwsze w procesie nitracji celulozy. Balkony służyły ewakuacji pracowników na wypadek zapłonu przetwarzanych substancji. Przy hotelowcach widać ślady po potężnych zbiornikach na materiały - celulozy w postaci bibuły oraz kwasy siarkowy i azotowy. Rozpuszczona w kwasie celuloza trafiała do kilkukrotnego płukania w budynku oznaczonym A, następnie gotowano ciecz w celu stabilizacji w budynku X, kolejnym etapem były Hale holendrów Hh, gdzie w okrągłych zbiornikach w roztworze wody była rozdrobniana i ponownie gotowana do stabilizacji końcowej, kiedy trafiała do kotłów
- K - Kotły - nazwa lokalna, budynki w dalszym ciągu procesu nitracji w znajdujących się tu trzech silosach były zamontowane wirówki do odwirowania wody od nitrocelulozy, budynkom towarzyszą rampy.
- SP - Remiza strażacka - to istotny element bezpieczeństwa kompleksu - budynek z trzykondygnacyjną wieżą obserwacyjną / wieżą do suszenia węży. Wieży towarzyszyły koszary dla strażaków (w ruinie), garaże z kanałami rewizyjnymi. Na terenie całej fabryki istniał system telefonii alarmowej na wypadek zagrożeń (zaznaczone gwiazdką na mapie).
- Oś - Oczyszczalnie ścieków - konstrukcje przepompowni, kanałów i osadników. Skuteczne oczyszczenie ścieków było priorytetem także dla ukrycia kombinatu. Na terenie zakładu istniały dwie duże oczyszczalnie, oprócz tego istniało szereg lokalnych podczyszczalni - sieć kanalizacyjna rozprowadzana pod ziemią posiada wiele studzienek rewizyjnych.
- E - Elektrociepłownie - to najokazalsze budowle kompleksu, spalano tu miał węglowy. Ze składu miału wędrował w wagonikach po pochylniach do zsypu i dalej do pieców Lemonde. Jedna z elektrociepłowni miała murowane kominy, druga stalowe, teleskopowe, które można było złożyć po natychmiastowym wygaszeniu palenisk, do czego były te obiekty przygotowane w procesie maskowania. Energię dostarczano do budynków z trafostacji T, a parę technologiczną naziemnymi rurociągami.
- So - Skład opału - obiekt położony pomiędzy elektrociepłowniami przy głównym torowisku. Węgiel (miał) transportowano ze Śląska, rozładowywano go na suwnicach i zsypach - teren kombinatu przecinała także gęsta sieć torowisk (ok. 30 km), po których poruszały się parowozy bezogniowe, lub parowozy klasyczne, z wygaszonymi kotłami, które mogły uzupełnić parę na specjalnych stacjach.
- Sz - Składowisko ziemi - jednym z priorytetów służb zakładu było maskowanie obiektów. Ze składowiska ziemia uprawna trafiała na dachy budynków. Dookoła budynków gęsto nasadzano również drzewa, które oprócz maskowania miały również przyjąć na siebie siłę ewentualnego wybuchu materiałów łatwopalnych, używanych w produkcji. Elementem kamuflażu były także instalacje do rozpalania ognisk z materiałów dymnych, które miały imitować naturalne mgły znad Bobru.
- Strzelnica (na północ od zasięgu mapy) - służyła do sprawdzenia jakości wyrobów. Jej głównym elementem był ogromny żelbetowy kulochwyt i oddalone od niego o 100 metrów stanowisko ogniowe, które posiadało możliwość montowania działa. Obu obiektom towarzyszy zabudowa magazynowo-administracyjna. Prawdopodobnie istniała również druga strzelnica w pobliżu.
- S - Schrony - podziemne budowle dla ochrony personelu. Towarzyszą ważniejszym obiektom na terenie zakładu i jest ich kilkanaście. Można je podzielić na trzy rodzaje. Większe mają wyjścia ewakuacyjne i kanały wentylacyjne. Dla robotników przymusowych były przewidziane na czas nalotu tylko jamy ziemne.
- K - Kasyno - nazwa lokalna. Budynek zlokalizowany przy głównej bramie zakładu BR. Przy nim jest kilka magazynów oraz ruiny budynków administracyjnych. Kasyno pełniło funkcję kantyny oraz było siedzibą dyrekcji zakładu.
- St - Studnie - kilkanaście studni głębinowych zapewniało wodę dla potrzeb socjalnych. Dla potrzeb przemysłowych woda była dostarczana z Bobru kilkoma niezależnymi wodociagami - dublowanie obiektów (wasserwerków, stacji uzdatniania i rurociągów) miało zapewnić bezpieczeństwo dostaw w przypadku uszkodzenia któregoś z wodociągów.
|
/
