Kreuzkirche - najpiękniejszy kościół Lubania
(...) W pierwszy dzień Zielonych Świąt 1703 roku zebrano aż 1506 marek. 27 lipca burmistrz Gebhard Scultetus i pastor Sanus uroczyście ogłosili rozpoczęcie budowy. Kamień węgielny umieszczono po prawej stronie przyszłego ołtarza.
Wykonanie budynku powierzono mistrzowi murarskiemu Eliasowi Schulze z Poznania za dużą jak na ówczesne czasy sumę 1110 talarów. Nadzór nad całością sprawowała komisja złożona z rajców i znanych obywateli. Nazwa kościoła nawiązywała nie tylko do męki Chrystusa na Krzyżu, ale również do trudów, jakie spadły na barki mieszkańców Lubania w obliczu szwedzkiego najazdu. Warto podkreślić, że trwającą budowę odwiedził przebywający w Lubaniu król szwedzki Karol XII.
Pierwszy termin poświęcenia wyznaczono na 14 września, jednak dodatkowe roboty wykończeniowe przesunęły uroczystość otwarcia na 28 października 1706 roku. (...)
Szczególnie wymowna była ambona, wykonana w 1764 roku przez rzeźbiarza Christopha Kuehne, której boki podtrzymywały figury czterech ewangelistów. Zwieńczał ją niezwykłej urody baldachim, z postacią zmartwychwstałego Chrystusa trzymającego w jednej ręce berło, a w drugiej krzyż, podzielony na sześć pól, pokryty wersetami biblijnymi z życia Chrystusa. Ambona została później pozłocona przy okazji gruntownej renowacji w 1893 roku.
W 1706 roku zamówiono u znanego drezdeńskiego dzwonnika Michaela Weinholda dzwon, który już rok później (w lutym 1707 roku) zawisł na wieży. Zdobił go napis: „Ich heisse jung und alt, die Sünder und die Frommen, In dieses Gotteshaus zum Kreuze Christi kommen”.(...)
W 1708 roku wydzielono przy kościele cmentarz, który 17 maja został poświęcony przez pastora Neunherza. Płyty nagrobne z tego cmentarza częściowo znalazły się w murze kościoła, aby nie tak dawno... znaleźć sie na polach pod Pisaczowem - odkryte przez Janusza Kulczyckiego. Oczywiście najstarsze z wmurowanych w ścianę kościoła kunsztownych epitafiów pochodziła jeszcze z cmentarza przy klasztorze franciszkanów, a także kościoła Świętej Trójcy.
Po 54 latach istnienia, w lipcu 1760 roku, kościół spłonął w wielkim pożarze. Do momentu odbudowania nabożeństwa i nauki odbywały się w kościele Marii Panny. W niedzielę 28 lipca 1765 roku odbyło się ponowne w historii tego kościoła nabożeństwo inauguracyjne poprzedzone procesją.
Po 130 latach od pożaru kosztem 11.000 marek przebudowano chór organowy - z organów pozostała stara obudowa.
W centralnym miejscu barokowego ołtarza znajdował się obraz przedstawiający umierającego na krzyżu Chrystusa. Po bokach wznosiły się dwie pary korynckich kolumn zwieńczonych alegorycznymi figurami symbolizującymi wiarę i miłość. Przed kolumnami posadowiono dwie postacie: Mojżesza i Jana Chrzciciela, a nad ołtarzem symbol Trójcy Świętej i chwały Bożej. (...)
W 1930 roku Kreutzkirche otrzymał w darze figurę anioła z pochodnią w ręku, wykonaną w intencji poległych w I wojnie światowej. Zamontowano ją na emporze naprzeciw ambony, a twórcą był Cirillo dell' Antonio z cieplickiej szkoły rzeźbiarskiej. Ten sam, który wyrzeźbił ołtarz dla kościoła w niedalekim Kościelniku.
185 lat po wielkim pożarze, w marcu 1945 roku, kościół ponownie padł ofiarą ognia. Tym razem to bezwzględna wojna poważnie nadwyrężyła jego konstrukcję. Los kościoła dopełnił się w 1956 roku kiedy go wysadzono i rozebrano.(...)
Zbigniew Madurowicz
Za
.