Pierwotnie istniała jako drewniana /wybudowana równolegle z Piaskową w latach 1792-1794/ ok. 70m na zachód od obecnej, przebudowanej w latach 1874 - 1879 na murowaną z metalowymi wrotami. Różnica poziomów wody wynosiła pierwotnie 3,74m, a po zmianie piętrzenia Odry w 1959r. sięga obecnie 5,65m.

Od 1945 roku Śluza Mieszczańska nie była poddawana żadnym konserwacjom, ani remontom, na skutek m.in. wyłączenia tego odcinka rzeki z żeglugi śródlądowej. Dopiero pod koniec lat 90. rozpoczęto przygotowania do modernizacji śluzy z myślą o przywróceniu na Odrze Śródmiejskiej żeglugi turystycznej i rekreacyjnej.

(MT.) Mariusz Tokarz