| |
|
|
|
|
|
|
Pałac Rudnica
Schloss Raudnitz
|
|
|
|
|
Status
|
Istnieje częściowo
|
|
|
|
|
|
|
Pałac w Rudnicy został wzniesiony jako dwór renesansowy. Przyjmuje się, że budowla realizowana przez Balzera von Sterza powstała około 1550 - 1560 roku. Balzer von Sterza kupił wieś Rudnicę od Sigmunda Keila w 1481 roku. Dobra w tej rodzinie pozostawały do 1573 roku. Pierwszy dwór został wzniesiony na planie prostokąta (obecnie skrzydło wschodnie) wzbogacone o wieżę, która stanęła w południowo wschodnim narożniku. Trzykondygnacyjny budynek pełnił w całości funkcję mieszkalną, natomiast w przyziemiu ...
Pałac w Rudnicy został wzniesiony jako dwór renesansowy. Przyjmuje się, że budowla realizowana przez Balzera von Sterza powstała około 1550 - 1560 roku. Balzer von Sterza kupił wieś Rudnicę od Sigmunda Keila w 1481 roku. Dobra w tej rodzinie pozostawały do 1573 roku. Pierwszy dwór został wzniesiony na planie prostokąta (obecnie skrzydło wschodnie) wzbogacone o wieżę, która stanęła w południowo wschodnim narożniku. Trzykondygnacyjny budynek pełnił w całości funkcję mieszkalną, natomiast w przyziemiu znajdowały się pomieszczenia o charakterze administracyjno gospodarczym. O charakterze dworskim świadczą zachowane detale skrzydła wschodniego - sklepienie krzyżowe w pomieszczeniach przyziemia oraz sklepienia lunetowe na pietrze. Dworowi nadano cechy obronne, otaczając go fosą zasilaną wodą z położonego w bezpośrednim sąsiedztwie stawu. Obronny charakter podkreślono właśnie narożną wieżą. W 2. połowie XVI wieża ta pełniła już tylko funkcję symboliczną, jako element żywotnej tradycji rycerskiego średniowiecza. Widoczna z daleka była znakiem siedziby pańskiej. Najcenniejszą pozostałością tej fazy budowy (I faza - okres renesansu) stanowią relikty dekoracji sgraffitowej. Dwór został wkrótce rozbudowany od północy o nowe prostopadłe skrzydło. Biorąc pod uwagę, iż w 1573 roku majątek został sprzedany, można sądzić, że rozbudowę poprowadził już nowy właściciel Georg von Nimptsch und Diesdorf. Motywy dekoracji sgraffitowej umieszczone na elewacji skrzydła wschodniego powtarzają się na elewacji skrzydła północnego, ale tylko w tej partii wschodniej, pokrywając się z szerokością skrzydła wschodniego. Nie występują na pozostałej części elewacji. Dekoracje sgraffitowe rudnickiego pałacu należą do najcenniejszych pozostałości tego obiektu. Są to jedne z najwcześniejszych na Śląsku dekoracji figuralnych z jedynym znanym motywem groteski. No i są całkowicie oryginalne, nietknięte ręką konserwatora. Po wzniesieniu skrzydła północnego powstała bryła dwuskrzydłowa, którą zintegrowano, pokrywając dekoracją sgraffitową także powierzchnie południową skrzydła północnego. Realizacja skrzydła północnego i dekoracja jego południowej elewacji była prowadzona jako kolejny, odrębny etap budowy, ale niezbyt odległy w czasie, o czym dodatkowo świadczy analogiczna w formie dekoracja sgraffitowa, niewątpliwie wykonana przez ten sam warsztat. Elewacja północna otrzymała jedynie skromną dekorację sgraffitową w postaci boniowania, ale za to wykorzystano motyw boni rustykowych. Rolę fasady w tym okresie spełniała elewacja południowa z wejściem głównym, o czym świadczyłby motyw lancknechtów. W rękach Georga von Nimptsch und Diesdorf dobra rudnickie były w latach 1573 - 1577. W 1577 roku wieś zakupił Fabian von Reichenbach. W jego rękach Rudnica była do 1589 roku. Kolejny etap rozbudowy obiektu o trzecie skrzydło przypada na lata 80 - 90 XVI wieku. Po dobudowaniu trzeciego skrzydła powstała pałacowa bryła na rzucie podkowy w półotwartym dziedzińcem. Skrzydło to posiada cechy wspólne z północnym, jednak dekoracji sgraffitowej już nie kontynuowano. Ponad 100 lat później nastąpiło kolejne przekształcenie obiektu (faza II - okres baroku) dokonane w 1715 roku lub w 1718. przez ówczesnego właściciela Christiana Moriz von Hugwitz. W tym czasie pałac uzyskał zwartą formę czworoboku poprzez dobudowę czwartego, południowego skrzydła, którym zamknięto niewielki dziedziniec, na którym założono dwukondygnacyjny krużganek, którego relikty zachowane są przy skrzydle zachodnim, północnym i wschodnim. W ramach przebudowy pałac uzyskał bogatą szatę barokową, a funkcja fasady została przeniesiona na elewacje północną, w której środkowej części umieszczono reprezentacyjny portal Poprzez wprowadzenie nowych okiem część sgraffitów została zniszczona, pozostałą zaś zasłonięto, pokrywając elewację gładkim tynkiem. W narożnikach budowli umieszczono barokowe szczyty w wolutami. Pałac w dalszym ciągu otoczony był fosą. W 2. połowie XIX wieku nastąpiła III faza przebudowy przypadająca na okres klasycyzmu. Rezydencja została przebudowana przez ówczesnych właścicieli von Sternbergów. W 1845 roku właścicielem dóbr był Konrad von Sternberg. Zasypano wówczas anachroniczną już fosę, otoczenie natomiast zostało ukształtowane na park w stylu angielskim. Wszystkie fasady zostało otynkowane oraz otrzymały boniowanie w partii przyziemia. W ten sposób powstał typowy dla klasycyzmu wysoki cokół i delikatniejszy, naśladujący boniowanie rysunek w tynku w obrębie wyższych kondygnacji. Funkcja fasady została przeniesiona po raz kolejny i ostatni na elewację południową. Stanął tu monumentalny antykizujący portyk kolumnowy, złożony z czterech kolumn w porządku jońskim wspierających dach i odpowiadających im pilastrów przyściennych, zwieńczonych belkowaniem i trójkątnym tympanonem. Z tego portyku zachowane są obecnie szczątki schodów oraz jońskie pilastry na przedłużeniu kolumn, W tym czasie została też podwyższona wieża w formach neogotyckich otrzymując zwieńczenie złożone z drobnych form machikułowych i krenelażu oraz niewielkie kluczowe strzelnice. W takich formach pałac dotrwał do końca II wojny światowej ... opracowane na podstawie artykułu M. Pszczółkowskiego 
Show more
Show less
|
|
1
