Tabor tramwajowy Kolei Elektrycznej w Wałbrzychu w 1945 roku liczył 52 wozy, z tego:

- wozów silnikowych 35 szt.

- doczep 17 szt.

Oprócz tego były wozy robocze w liczbie 6 szt. oraz różnego rodzaju loxy robocze i ciężarowe w liczbie 12 szt.

Wśród osobowych wagonów silnikowych były:

- 3 wozy z 1898 roku czterookienne z oszklonymi pomostami bez drzwi, dachem świetlikowym i wymienionym podwoziem o rozstawie 2,3 m, wyposażone w dwa silniki o mocy 25 kW, numery taborowe: z zakresu 1-10 (znany z fotografii nr 10)

- 6 wozów z 1908 roku pięciokiennych z oszklonymi pomostami bez drzwi, dachem świetlikowym i wymienionym podwoziem o rozstawie 2,95 m, wyposażone w dwa silniki o mocy 37 kW, numery taborowe 15-20

- 6 wozów z 1921 roku sześciookiennych z oszklonymi pomostami bez drzwi, dachem beczkowym i podwoziem o rozstawie 3,2 m wyposażone w dwa silniki o mocy 37 kW numery taborowe 54-59

- 6 wozów z 1926 roku identycznych z powyższymin, numery taborowe 21-23 i 60-62

- 4 wozy z 1928 roku sześciookienne z pomostami posiadającymi drzwi jednoskrzydłowe, dachem beczkowym i podwoziem o rozstawie 3,2 m wyposażone w dwa silniki o mocy 37 kW, numery taborowe 63-66

- 6 wozów z 1930 roku czterookiennych z pomostami posiadającymi drzwi jednoskrzydłowe, dachem beczkowym i podwoziem o rozstawie 3,2 m wyposażone w dwa silniki o mocy 37 kW, numery taborowe 24-29

- 4 wozy z 1934 roku identyczne z powyższymi, numery taborowe 11-14

Wśród osobowych wagonów doczepnych były:

- 2 wozy z 1899 roku trzyokienne z oszklonymi pomostami bez drzwi, dachem płaskim i podwoziem o rozstawie 2,8 m, numery taborowe z zakresu 37-46 (znany z fotografii nr 46)

- 7 wozów z 1907 roku trzyokiennych z oszklonymi pomostami bez drzwi, dachem świetlikowym i podwoziem o rozstawie 2,6 m, numery taborowe z zakresu 37-46 (znany z fotografii nr 42, 43)

- 4 wozy z 1921 roku sześciookienne z oszklonymi pomostami bez drzwi, dachem beczkowym i podwoziem o rozstawie 3,2 m, numery taborowe: 50-53

- 4 wozy z 1928 roku sześciookienne z pomostmi posiadającymi drzwi jednoskrzydłowe, dachem beczkowym i podwoziem o rozstawie 3,2 m, numery taborowe: 70-73

W 1945 lub 1946 roku przenumerowano tabor tramwajowy poprzez nadanie wagonom kolejnych numerów wg lat budowy.

Wagony silnikowe otrzymały numery od 1do 35:

- wozy z 1898 roku, numery: 1-3

- wozy z 1908 roku,numery: 4-9

- wozy z 1921 i 1926 roku, numery: 10-21

- wozy z 1928 roku, numery: 22-25

- wozy z 1930 i 1934 roku, numery: 26-35

Wagony doczepne otrzymały numery od 61 do 77:

- wozy z 1899 i 1907 roku ,numery: 61-69

- wozy z 1921 roku, numery: 70-73

- wozy z 1928 roku, numery: 74-77

W 1951 lub 1952 roku zdjęto ze stanu najstarsze wagony silnikowe. Jeden z nich przebudowano na doczepny, oznaczając go numerem 78. W tym czasie zdjęto ze stanu także wagon nr 9. Pozostałe wagony z 1908 roku (numery 4-8) zdjęto ze stanu w 1957 roku. W 1948 roku pojawił się wóz silnikowy nr 36 nieznanego mi pochodzenia, ale swym wyglądem przypominał wagony wybudowane po pierwszej wojnie światowej (może wcześniej był wagonem gospodarczym). Właśnie w tych wagonach w kolejnych remontach dokonywano przebudowy, polegającej na:

- wymianie bocznych okien z sześciu do czterech

- zabudowie typem beczkowym dachu na pomostach

- wymianie okien czołowych trzyczęściowych na okna pełne (tylko w wagonach silnikowych)

Nie wiadomo, czy przebudowano wszystkie wagony.

Zmiana wyglądu wagonów na przykładzie wagonu z 1928 roku (nr taborowy 23)

prawie fabryczny                korekty w oknach bocznych                                             zabudowany dach nad pomostami                   Okno czołowe - pełne

                                                                                                                                            4 okna, ale okno czołowe 3-częściowe

Ponadto w wagonach silnikowych montowano w wąskim pomoście drzwi dwuskrzydłowe (znany z fotografii wóz nr 15)

Jednak nieznana mi jest ogólna liczba takich wagonów. Dokonywano także przeróbek drobnych detali (reflektorów, kasety kierunkowej itp.), a nawet wymiany poszycia boku wagonu.

Prawdopodobnie po roku 1960 przebudowano jeden z wagonów silnikowych na doczepny, co wskazuje jego podwozie, a numer 77 nadano po skasowanym wagonie doczepnym.

Wagony silnikowe wybudowane po pierwszej wojnie światowej oraz wagony doczepne zasadniczo zdjęto ze stanu w latach 1960-63. Nieznane mi są dokładne daty ich kasacji. Do 1966 roku dotrwały cztery przedwojenne wagony doczepne o numerach 70-72 i 74.

W 1955 roku nadeszły pierwsze wagony produkcji polskiej. Były to wozy silnikowe 2N2 produkowane w Konstalu. Ich konstrukcję oparto o wojenny model wagonu KSW (Kriegstrassenbahnwagen). Posiadały szeroki pomost zabudowany szerokimi ciężkimi drzwiami jednoskrzydłowymi i były wyposażone w dwa silniki typu LT-31 o mocy 60 kW. Na stan wpisano cztery wozy fabrycznie nowe o numerach 37 i 41-43 i trzy używane z Łodzi (wyprodukowane w 1954 roku) o numerach 38-40. Wagony te wprowadzono na linię nr 2 (do Szczawna-Zdroju) i linię nr 4 (do Szczawienka).

W 1956 roku kupiono trzy kolejne wozy typu 2N2 i nadano im numery 44-46.

W 1957 roku wpisano na stan pięć wozów silnikowych typu 5N i nadano im numery 47-51. Była to zmodyfikowana wersja wagonów typu 2N, różniąca się pomostem przesuniętym w kierunku stanowiska motoniczego. Pomost ten był zabudowanymi lżejszymi drzwiami dwuskrzydłowymi rozsuwanymi na boki. Oprócz tego wersje te różniły się oblachowaniem zewnętrznym w rejonie pomostów i drzwi, które było dłuższe oraz innymi drobnymi szczegółami. W tym samym roku kupiono pięć doczep typu 5ND o numerach 79-83, które skierowano na linię nr 2. Był to ostatni rok zakupu wagonów.

W 1963 roku po pozostaniu ostatniej linii tramwajowej do Szczawna-Zdroju cztery wagony 2N2 przekazano do innych miast: wagon nr 37 do Łodzi (tam po remontach w kwietniu 1964 roku wprowadzono do ruchu) i wagony nr 38-40 w listopadzie do Jeleniej Góry.

Poostałe wagony w liczbie 16 szt. służyły do ostatnich dni funkcjonowania komunikacji tramwajowej. W grudniu 1966 roku cztery wagony 5N (numery 47, 48, 50, 51) oraz cztery doczepy 5ND (numery 79, 80, 82, 83) przekazano do Bielska-Białej. W styczniu 1967 roku wszystkie wagony 2N2 (numery 41-46) oraz pozostałe wagony 5N (nr 49) i 5ND (nr 81) przekazano do Torunia. Ich stan techniczny był tak niezadawalający, że z tego powodu aż pięć przebudowano na doczepy.

Ilostan taboru tramwajowego wg typów

Źródło: Sprawozdania MPK Wałbrzych, Roczniki Statystyczne GUS, własne obliczenia

Ważniejsza literatura:

[1] S. Bufe: Strassenbahnen in Schlesien, Egglham 1992

[2] Materiały archiwalne MPK Wałbrzych (artykuł z 1947 r. i karty inwentarzowe taboru)

[3] Artykuły o tramwajach typu N z czasopism o tematyce komunikacyjnej

[4] Kronika taboru łódzkich tramwajów i wykazy taboru tramwajowego w Toruniu i Jelenie Górze