|
|
| Fragment tekstu - początek str. 44. |
Pierwszy kościół chrześcijański na Śląsku.
Kościół, który był pierwszym kościołem chrześcijańskim na Śląsku, nadal stoi. *)
We wsi Schmograu [Smogorzów] powiatu namysłowskiego, lub jak zapisano w starych dokumentach, Schmogra, wielki książę polski Mieszko, którego żona, czeska księżniczka Dąbrówka, nawróciła na wiarę chrześcijańską w 966 r., lub według "Fleury's Jus canonicum" [Prawo kanoniczne Fleury'ego, znane również jako algorytm Fleury'ego] w 965 r., a według pisemnych przekazów przodków miejscowych mieszkańców w 970 r. zbudował drewniany kościół, który już od ponad ośmiuset lat opiera się zniszczeniom czasu. Obecna drewniana wieża, murowana zakrystia i murowane fundamenty zostały wzniesione dopiero kilka lat temu. Mówi się, że pierwsza drewniana wieża miała ośmiokątny kształt od podstaw.
Zewnętrzna część kościoła składa się z ułożonych jedna na drugiej belek z drewna, które zostały obrobione wyłącznie za pomocą siekier i posiada przedsionek, który dawniej znajdował się po prawej stronie ołtarza głównego, a dopiero kilka lat temu został przeniesiony naprzeciwko niego. Po obu stronach wejścia do tego przedsionka, który ma sześć łokci [ok. 4 m] szerokości i tyle samo długości, znajduje się żelazny kołnierz [pręgierz] – pamiątka dawnych czasów! Nad drzwiami kościoła wisi stary drewniany i pozłacany herb, który w środku przedstawia dwa pierścienie na niebieskim tle oraz wyprostowaną szyję i głowę koguta z koroną. Kościół ma około dwudziestu łokci [13,34 m] długości i połowę tej szerokości [6,67 m]. Szerszy sufit prezbiterium jest sklepiony i przedstawia kolorowe postacie, z których tylko jedna – Jan Chrzciciel – jest dobrze zachowana, oraz napis „Vox clamantis in deserto” [Głos wołającego na pustyni]. U góry i po bokach drewnianych ścian kościoła znajdują się kolorowe malowidła. W środku ołtarza głównego stoi Jan Chrzciciel, od którego kościół wziął swoją nazwę, ze św. Jadwigą po lewej i świętym po prawej. Nad ołtarzem znajduje się dobrze namalowany obraz – święty Józef z Dzieciątkiem, otoczony dwoma aniołami z kwiatami, z podpisem "Josephus nutritius Christi, patronus morientium" [Józef przybrany ojciec Chrystusa, patron umierających]. Ołtarz ten, drewniana ambona, na której namalowano trzech biskupów w strojach, oraz drewniane chrzcielnice wydają się być wykonane w późniejszym okresie, z większym wyczuciem estetycznym, jeśli porównać je z trzema drewnianymi figurami w drewnianej barierce, które zostały usunięte z wieży i przedstawiają Józefa, Marię z Dzieciątkiem i Elżbietę. Jest bardzo prawdopodobne, że te święte postacie były pierwszymi symbolami, które zostały przedstawione wiernym chrześcijanom na ołtarzu po tym, jak w czwartą niedzielę Wielkiego Postu zniszczono wszystkie bożki. W wieży tej znajdują się również pozostałości czarnej, mocno pozłacanej jedwabnej flagi. W krypcie nie ma już szczątków biskupów Gottfrieda, Urbana, Clemensa i Luzillusa, tylko ich imiona i dziarska postawa pozostały dla potomności. Pierwszy z nich zmarł podobno w 983 roku, drugi w 1005, trzeci w 1027, a ostatni w 1036. Leonard, piąty biskup, zmarł w 1045 roku w Rütschen.
Od czterech lat w kościele tym ponownie zatrudniono duchownego.
Coroczne religijne święto ludowe w Smogorzowie upamiętniające powstanie i znaczenie tego kościoła pozostanie długo, miejmy nadzieję, nie tylko "pium desiderium" - pobożnym życzeniem.
-------------------------
*) Nadal nie mogę pogodzić się z przekonaniem, że Smogorzów w namysłowskim powiecie miał być siedzibą pierwszego kościoła biskupiego. Wydaje mi się, że Smogorzów Wielki położony w pow. wołowskim jest do tego znacznie bardziej odpowiedni, ponieważ najnowsze odkrycia grobowców i zabytków wskazują na szczególnie bogate zaludnienie tego obszaru i istnienie tu ważnych świątyń z czasów pogańskich. Ostateczną decyzję w tej sprawie muszą jednak podjąć nowe badania i zawsze ważne jest, aby dowiedzieć się, jak wygląda ten i wiele innych starych kościołów na Śląsku oraz jakie zabytki sztuki i starożytności nadal się w nich znajdują.
Wolff,
królewski lekarz powiatowy.
============================================================================================
Przykłady przesądów w powiecie namysłowskim.
1. Dwutygodniowy syn włodarza ze Smogorzowa miał mleko w obu piersiach. Przesąd przypisywał to wciąż budzącemu Alpe [koszmarowi], który ssał piersi.
2. Kąpanie koni oraz polewanie i kąpanie służących w zimnej wodzie w Wielkanoc i Zielone Świątki ma chronić przed niebezpiecznymi chorobami.
3. Zapadanie na chorobę epilepsję - padaczkę jest wynikiem czarów [skutkiem rzucenia uroku].
4. Owce podlegające rotacji nie są usuwane, ponieważ pasterze uważają, że inne owce na ich miejsce natychmiast zachorują.
Wolff,
królewski lekarz powiatowy.
============================================================================================
Uzupełnienie powyższego tekstu z "Correspondenz der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Cultur", tom 1. 1820 r.
|
|
| Uzupełnienie do powyższego tekstu - fragment str. 341, cd. str. 342. |
Odpowiedź na uwagę zawartą w "Correspondenz ..." tom 1, zeszyt 1 na str. 44.
Za dominującą opinią o pierwszej siedzibie kościoła chrześcijańskiego w miejscowości Smogorzów opowiada się również rycerz von Friedeberg w tomie drugim, rozdziale XXIX, na stronie 25 swojego dzieła:
„Tractatus de Silesiae juribus” [Traktat o prawach Śląska]:
"W czasach pierwszego chrześcijańskiego polskiego księcia Mieszka i jego syna Bolesława Primi - pierwszego [Chrobrego], dziewięć kościołów katedralnych zostało ufundowanych w 966 roku - mianowicie: w metropolii Gniezno, katedra krakowska, w Smogorzowie, które zostało [biskupstwo] zmienione na inne miejsce, i nosi nazwę Wrocław, Vladislaviensis [Włocławek], które kiedyś nazywało się Cruswicensis [Kruszwica], Poznań, Płock, Lubusz, Culm [Chełmno] i Kamień Pomorski.
Pierwszym biskupem w Smogorzowie, położonego w księstwie wrocławskim i namysłowskim, niedaleko Sycowa lub w Wolnym Państwie Stanowym Wartenberg, był Gottfridus Imus, Rzymianin, uczony, bogobojny i wzorowy człowiek, który przez 17 lat stał na czele kościoła, doświadczył wielkiej niedoli i wiele trudów i pracy, ponieważ lud, jako pół barbarzyńcy, był trudny do odwrócenia od bałwochwalczych, pogańskich obrzędów, trzymał się niektórych starych błędów, a szlachta (jak piszą historycy) dopuszczała się złośliwych i wielkich tyranii; zmarł w roku 983 i został pochowany w Smogorzowie.
Piąty biskup Leonhardus Imus przeniósł w 1041 roku za zgodą króla Kazimierza I w Polsce siedzibę biskupią ze Smogorzowa do Pitzen [Byczyny], a w 1052 roku do Wrocławia nad Odrą."
Na potwierdzenie powyższego dodam, że kilka lat temu w zamurowanej krypcie kościoła znaleziono trumny czterech pierwszych biskupów zmarłych w Smogorzowie, a w nich leżały biskupie insygnia.
Wolff.
Postscriptum [od redakcji].
Uwaga, którą dołączyliśmy do wspomnianego artykułu pana lekarza okręgowego Wolffa, przyniosła oczekiwany skutek, ponieważ kilku śląskich historyków zajęło się badaniem tej kwestii, a ich zgodna opinia, ku naszej radości, pokrywa się z naszą. W drugim tomie korespondencji zostanie to omówione bardziej szczegółowo i uważamy, że możemy poświęcić tej analizie znaczną część miejsca. Jeśli chodzi o ostatnią wzmiankę dotyczącą odkrycia zwłok biskupów wrocławskich, poproszono dr. Wolffa o udzielenie dokładniejszych informacji na temat ich stanu i okoliczności znalezienia. B g. [Busching]
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Dla dociekliwych cytowane przez Wolffa żródło:
Pełny tytuł: Joannis Antonii equitis de Friedenberg regii officii Ducatus Wratislaviensis consiliarii, Tractatus juridico-practicus, de generalibus et particularibus quibusdam Silesiae juribus secundum modernum usum institutus, Oder Abhandlung Von denen in Schlesien üblichen Rechten, nach dermahligen Gebrauch eingerichtet, und mit einem vollkommenen Register versehen. Tomus 2. 1741 r.
W przekładzie: Jan Antoni, rycerz von Friedenberg radca królewski księstwa wrocławskiego, traktat prawno-praktyczny o prawach ogólnych i szczegółowych ustalony przez niektórych ludzi Śląska według współczesnego zwyczaju. Czyli traktat o prawach zwyczajowo przyjętych na Śląsku, ułożony według aktualnego użytku i zaopatrzony w kompletny indeks. Tom 2. 1741 r.
Propozycja przekładu T. Berestecki
. Od str. 58 do 70.
Nie mogę znaleźć skanu publikacji w Google, gdzie jest prawie doskonały konwerter OCR tekstu pisanego gotykiem. Skanu z sbc nie mam zamiaru przepisywać – za dużo roboty.
