UZASADNIENIE
projektu uchwały Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie
nadania nazwy skwerowi na terenie Wrocławia
Z wnioskiem do Prezydenta Wrocławia o nadanie nazwy „Solidarności Polsko-CzeskoSłowackiej” obiektowi miejskiemu we Wrocławiu wystąpiło Stowarzyszenie Solidarność
Polsko-Czesko-Słowacka.
Solidarność Polsko-Czechosłowacka (pierwotnie Solidarność Polsko-Czeska) to
organizacja opozycyjna nawiązująca do tradycji dwu spotkań działaczy Karty 77
i Komitetu Samoobrony Społecznej KOR w Karkonoszach (VII i IX 1978)
i zapoczątkowanej wówczas współpracy opozycjonistów z Polskiej Rzeczypospolitej
Ludowej i Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej. We wrześniu 1981 podczas pobytu
Aleksandra Gleichgewichta w Pradze, w toku rozmowy z Anną Šabatovą i Václavem
Malým, postanowiono powołać Solidarność Polsko-Czeską. Do wprowadzenia stanu
wojennego organizacja nie rozwinęła szerszej działalności. Od wiosny 1982 kierownictwo
SPCz przejął po internowanym A. Gleichgewichcie Mirosław Jasiński. 12 lutego 1984
z inicjatywy SPCz 45 działaczy opozycji z Polski i Czechosłowacji wydało oświadczenie,
w którym deklarowało wolę kontynuowania wspólnej walki o przestrzeganie praw
człowieka i protestowało przeciwko represjom w obu państwach. W 1985 nawiązano
równoległą do istniejącej od początku linii Wrocław–Praga współpracę między Brnem
a Warszawą. W 1986 doszło do 3 spotkań na granicy (w Tatrach i Karkonoszach),
w których uczestniczyli Z. Janas, M. Jasiński, P. Pospíchal, J. Onyszkiewicz i P. Uhl.
W efekcie skoordynowano działalność wszystkich ośrodków. Po aresztowaniu w styczniu
1987 P. Pospíchala SPCz ujawniła fakt swojego istnienia i zorganizowała wiele protestów,
w których uczestniczyli przedstawiciele różnych nurtów polskiej opozycji. 6 lipca 1987
ogłoszono powstanie Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. Rzecznikami
SPCz zostali A. Šabatová i Józef Pinior. W sierpniu 1987 doszło do spotkania
opozycjonistów z obu państw na granicy (na Borówkowej Górze), kolejne zorganizowano
w lipcu 1988 (na Śnieżniku) i czerwcu 1989 (w okolicach Śnieżnika). Głównym
organizatorem spotkań i akcji przerzutowych (łącznie ok. 30) był w tym czasie
Mieczysław Piotrowski. 12 września 1987 wspólnie z Ruchem Wolność i Pokój SPCz
zorganizowała na wiodącej grzbietem Karkonoszy Drodze Przyjaźni PolskoCzechosłowackiej manifestację w obronie przyrody górskiej, zatruwanej przez przemysł
ciężki. W 1988 włączono się w zainicjowaną przez Kartę 77 akcję solidarności z Rumunią.
W kwietniu 1988 SPCz rozpoczęła akcję Patronat, w ramach której organizacje
opozycyjne obejmowały opieką więźniów politycznych z drugiego państwa. W maju 1988
we Wrocławiu i Pradze przeprowadzono głodówkę w obronie więzionych za odmowę
str. 2
służby wojskowej; kolejna odbyła się w grudniu 1988 w Warszawie. 25 XI 1988 we
Wrocławiu zorganizowano demonstrację w obronie czechosłowackich więźniów
politycznych. Wiosną 1989 przeprowadzono szeroko zakrojoną akcję w obronie
represjonowanych w CSRS (ulotki, pikiety, demonstracje). 15 kwietnia 1989 w Cieszynie
odbył się więc w obronie V. Havla. Od XII 1987 SPCz wydawała „Biuletyn Informacyjny”
w jęz. polskim, w 1988 wydano 2 numery w jęz. czeskim. W grudniu 1988 SPCz
zainicjowała powstanie Wschodnioeuropejskiej Agencji Informacyjnej. Obok przerzutu
polskich wydawnictw podziemnych do CSRS SPCz zorganizowała także druk
czechosłowackich wydawnictw opozycyjnych w PRL (m.in. znaczek na 10-lecie Karty 77,
pismo „To”), w 1989 – sprzętu drukarskiego. 21 VIII 1989, w 21. rocznicę inwazji wojsk
Układu Warszawskiego na Czechosłowację, SPCz zorganizowała w Cieszynie manifestację
pod hasłem „Nigdy więcej bratniej pomocy”. IX-XII 1989 we Wrocławiu ukrywano
zagrożonego aresztowaniem S. Devátego, sygnatariusza Karty 77 i członka SPCz. 3-5 XI
1989 we Wrocławiu zorganizowano największe przedsięwzięcie w dziejach SPCz –
Przegląd Niezależnej Kultury Czechosłowackiej i międzynarodowe seminarium „Europa
Środkowa. Kultura na rozdrożu – między totalitaryzmem a komercjalizmem”. Mimo
przeciwdziałania władz Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej wzięło w nim udział
ponad 1000 obywateli Czechosłowacji. Po zwycięstwie „aksamitnej rewolucji” 21 grudnia
1989 w Czeskim Cieszynie zorganizowano spotkanie działaczy „S” i członków
Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego z przedstawicielami Forum Obywatelskiego.
W marcu 1990 SPCz zorganizowała w Karkonoszach spotkanie prezydenta V. Havla
z przewodniczącym „Solidarności” Lechem Wałęsą. W 1990 po raz kolejny zmieniono
nazwę organizacji na Solidarność Polsko-Czesko-Słowacką oraz powołano Fundację
SPCzS. SPCz pod nazwą Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka istnieje do dziś, inicjując
wiele ważkich przedsięwzięć kulturalnych, gospodarczych i społecznych. Ich siłą
napędową wciąż pozostaje piękna tradycja współpracy polskiej i czechosłowackiej
opozycji.
Wybór miejsca dla skweru jest uzasadniony ze względu na bliską odległość placu
Solidarności.