Kościół p.w. św. Aniołów Stróżów zbudowano w latach 1900–1904 w stylu neogotyckim wg projektu wrocławskiego budowniczego A. Langera. Konsekrowano w 1904 roku. Kościół ten jest długi na 60 metrów, szeroki na 30 metrów, i wysoki na 22 metry. Może pomieścić około 4 tys. osób.

To monumentalna świątynia, wzniesiona na planie krzyża łacińskiego, murowana z cegły i nakryta dwuspadowym ceramicznym dachem. W ścianach kościoła, wzmocnionych przyporami zwracają wysokie na 12 metrów witrażowe okna. W elewację południową wmurowano 9 tablic epitafijnych, pochodzącej z wcześniejszej świątyni. Wśród nich odnajdujemy renesansowe epitafia figuralne z II połowy XVI wieku: Jadwigi Czettritz i Urszuli Czettritz, które były siostrami ówczesnego właściciela Wałbrzycha – Dippranda Czettritza.

Bryłę świątyni zdobi wysmukła i wysoka na 80 metrów wieża, zwieńczona ostrym hełmem oraz bogato zdobiona sygnaturka (widoczna na dachu kościoła).

Wnętrze kościoła stanowią trzy halowe nawy, nakryte sklepieniem sieciowym, wsparte na profilowanych, wielobocznych, ceglanych filarach. Wyposażenie w większości pochodzi z początku XX wieku. Są to między innymi: neogotycki szafkowy ołtarz główny (ulokowany w trójbocznym prezbiterium), stacje Drogi Krzyżowej, rzeźba Pieta czy ambona. Z wcześniejszego wyposażenia można wymienić renesansową chrzcielnicę z 1533 roku (z poprzedniego kościoła), dwa dzwony (z 1467 i 1505 roku) i osiem płyt nagrobkowych z XVI–XVIII wieku. Natomiast piękny ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej pochodzi z 1946 roku.

W 1963 roku założono podtynkową instalację elektryczną oraz odmalowano wnętrze. W 1966 r. sprawiono cztery nowe dzwony. W 2000 roku prezbiterium zostało przebudowane i dostosowane do liturgii posoborowej w tym np. święceń kapłańskich. 3 maja 2010 roku kościół podniesiono do godności kolegiaty.

Na terenie parafii pw. św. Aniołów Stróżów znajduje kościół pomocniczy pw. Matki Boskiej Bolesnej. Jest to jednocześnie Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Pani Wałbrzycha. Kościół murowany, wzniesiony przed 1305 rokiem. Przebudowa dokonana w 1714 i 1900 roku zmieniła pierwotny charakter kościoła. Jest to budowla jednonawowa o wnętrzu nakrytym płaskim, drewnianym, malowanym stropem. We wnętrzu kościoła znajduje się barokowy ołtarz, a w nim umieszczona średniowieczna statua Matki Bolesnej.

Do parafii należą jeszcze lub należały: plebania zbudowana z cegły w 1899 roku (restaurowana w 1971 roku), kaplica zakonna Sióstr Elżbietanek Szarych, kaplice szpitalne w szpitalach miejskich nr 1 i nr 2, cmentarz parafialny o pow. 2 ha, a wcześniej (jeszcze w latach pięćdziesiątych XX wieku) 4 szkoły podstawowe, 1 szkoła ogólnokształcąca i 1 szkoła zawodowa.

Księgi metrykalne prowadzone są od 1718 roku do 1792 roku i od 1945 roku, natomiast kronika parafialna od 1945 roku.

Z parafii pochodzi kilka powołań kapłańskich. W 1964 roku wikariuszem parafii był późniejszy (obecnie na emeryturze) metropolita przemysko-warszawski obrządku bizantyjsko-ukraińskiego abp. Jan Martyniak.

W 2004 roku parafia o mały włos stałaby się siedzibą biskupa diecezjalnego planowanej diecezji wałbrzysko-nyskiej.

B.W.