Do II połowy życie religijne Dajtek skupiało się wokół kapliczek i krzyży przydrożnych, a zwłaszcza ważną rolę odgrywał drewniany krzyż z dzwonniczką słupową przy obecnej ulicy Żniwnej. Po roku 1877 wszystko nabrało nabrało innego tempa, nastąpiło gwałtowne odrodzenie życia narodowo – religijnego, miało to ścisły związek z Objawieniami Maryjnymi w Gietrzwałdzie. Dajtki stały się przystankiem na trasie rzeszy pątników, budowa miejsca skupiającego pielgrzymów stała się tylko kwestią czasu.

W 1878 r. na miejscu dawnego krzyża wzniesiono kaplicę ku czci Matki Bożej Różańcowej, przez lata wielokrotnie ją przebudowywano, aż osiągnęła dzisiejszy kształt niewielkiego neogotyckiego kościoła. Świątynia jest wieloelementową bryłą na planie kwadratu, głównymi jej składnikami jest pierwotny korpus i dwukondygnacyjna wieża. Kościół jest budowlą orientowaną, salową, wspomniane przebudowy to dodanie symetrycznie umieszczonych kaplic bocznych w 1904 r. i dostawienie prezbiterium w roku 1950. Całość przykryta była dwuspadowym dachem z ceramicznymi dachówkami.

Wyposażenie pochodziło głównie z innych olsztyńskich obiektów sakralnych, np. ołtarze boczne są pozostałościami po nieistniejących kaplicach św. Jerzego i św. Jana Nepomucena. Świątynia pozbawiona jest ozdób, jedynie fryz arkadowy zdobi krawędź dachu wieży. W XIX w. kościół ten miał głównie znaczenie patriotyczne, zwłaszcza w czasie silnego nacisku władz pruskich na germanizację terenów jej podległych. Kościół liczący 130 miejsc wzniesiono w 1878 r. z fundacji ks. Walentego Tolsdorfa, znanego fundatora i uposażyciela wschodniopruskich kościołów. Od samego początku istnienia kościoła podporządkowany był parafii katedralnej św. Jakuba, w 1942 r. erygowano samodzielną placówkę.

Za